Ατελής διαίρεση, (υπόλοιπο ένα)

Θεοχαροπούλου Αικατερίνη, Κωνσταντίνου Χάρις, Πετρίδου Στέλλα
Περίληψη: 

Για να πραγματοποιήσουμε την εργασία μας βασιστήκαμε στο παραμύθι « a remainder of one» του Elinor J.Pinczes. Πήραμε το παραμύθι, το μεταφράσαμε και φτιάξαμε μια δική μας παραλλαγή, για να μπορέσουμε να το μεταφέρουμε στο περιβάλλον του Scratch, σύμφωνα με τις απαιτήσεις που είχε η εργασία του μαθήματος για το σχεδιασμό μιας Μαθησιακής Δραστηριότητας. Μετά οργανώσαμε κάποιες ασκήσεις στο Kidspiration που θα πραγματοποιήσουν το στόχο μας. Το θέμα που διαπραγματεύεται η εργασία μας είναι η διαίρεση. Αρχικά με αυτή την δραστηριότητα επεξεργαζόμαστε τις πρωταρχικές έννοιες της διαίρεσης, όπως την έννοια του μοιράζω – χωρίζω. Στη συνέχεια θα προσπαθήσουμε τα παιδιά να κατανοήσουν ότι κάποιοι αριθμοί μετά την διαίρεση αφήνουν υπόλοιπο ένα (ατελής διαίρεση) και τι πρέπει να γίνεται για να μην υπάρχει υπόλοιπο.

Τα μαθηματικά τα οποία περιλαμβάνονται στην δράση αυτή ανήκουν στη θεματική κατηγορία Αριθμοί και Πράξεις στης μαθησιακής περιοχής των Μαθηματικών όπως περιγράφεται στο νέο πιλοτικό Πρόγραμμα Σπουδών για την Προσχολική και Πρωτο-Σχολική Εκπαίδευση. Τα παιδιά θα πρέπει να κατανοήσουν ότι δεν είναι το ίδιο να μοιράζω σε ένα με το να μοιράζω σε πολλούς. Ακόμη θα πρέπει να κατανοήσουν ότι όταν διαιρούμε τους αριθμούς σε κάποιους μένει υπόλοιπο ενώ σε κάποιους δεν μένει. Συγκεκριμένα στην δική μας δραστηριότητα διαπραγματευόμαστε κυρίως το υπόλοιπο ένα. Μέσα από το παραμύθι που μεταφέραμε στο περιβάλλον του Scratch τα παιδιά θα ακούσουν και θα παρατηρήσουν ότι όταν διαιρούμε ένα αριθμό (συγκεκριμένα το 25) με κάποιους αριθμούς αφήνει υπόλοιπο ενώ με κάποιους δεν αφήνει. Έτσι θα προσπαθήσουμε να κατανοήσουν τι γίνεται στους αριθμούς μετά την ατελή διαίρεση για να μην αφήνουν υπόλοιπο ένα.

Ημερολόγιο Εφαρμογή στην Πράξη: 

Η δράση έχει διαμορφωθεί με βάση τους παρακάτω ειδικούς μαθησιακούς στόχους από την θεματική περιοχή των Μαθηματικών του πιλοτικού Προγράμματος Σπουδών για την Προσχολική και την Πρωτο-Σχολική Ηλικία: Να κατανοήσουν ότι δεν είναι το ίδιο να μοιράζω/χωρίζω σε ένα με το να μοιράζω/χωρίζω σε δυο ή τρία. Να κατανοήσουν την διαδικασία της ατελούς διαίρεσης όπου κάποιοι αριθμοί μετά τη διαίρεση τους αφήνουν υπόλοιπο (συγκεκριμένα υπόλοιπο ένα). Να κατανοήσουν πότε ένας αριθμός αφήνει υπόλοιπο και πότε όχι.

Με την προϋπόθεση ότι τα παιδιά διδάχτηκαν την απλή διαίρεση που δεν αφήνει υπόλοιπο, φτιάξαμε μια παρουσίαση ενός παραμυθιού στο περιβάλλον στο Scratch που δείχνει τι συμβαίνει σ’ ένα αριθμό όταν διαιρείται με διαφορετικούς αριθμούς και με κάποιους αφήνει υπόλοιπο ενώ σε κάποιους όχι.
Το παραμύθι διαπραγματεύεται τη διαίρεση 25 στρατιωτών μυρμηγκιών . Αρχικά η ομάδα των 25 μυρμηγκιών χωρίστηκε σε δυο γραμμές ,όμως παρατήρησαν ότι περισσεύει ένα μυρμήγκι στο τέλος μιας γραμμής. Στην προσπάθεια τους να μην μείνει κάποιος εκτός, χωρίστηκαν αντίστοιχα σε τριάδες και μετά σε τετράδες, όμως διαπίστωσαν και τις δυο φορές ότι περισσεύει ένα μυρμήγκι στο τέλος μιας γραμμής. Τελικά βρήκαν τη λύση όταν χωρίστηκαν σε πεντάδες, καθώς δημιούργησαν πέντε γραμμές με πέντε μυρμήγκια σε κάθε γραμμή, έτσι δεν περίσσευε κανένα μυρμήγκι.

Στο περιβάλλον του Scratch που θα παρουσιάσουμε, τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να βλέπουν την ιστορία να εξελίσσεται με τις διάφορες φιγούρες να εναλλάσσονται, καθώς και να ακούν την ιστορία. Με αυτό τον τρόπο εκτός από την οπτική εικόνα που τους βοηθά να κατανοήσουν την έννοια του υπόλοιπου (περισσεύει ένα μυρμήγκι στο τέλος μιας γραμμής), έχουμε και τον ήχο που τους βοηθά επιπλέον. Τα παιδιά θα κατανοήσουν ότι δεν είναι το ίδιο να χωρίζω σε δύο σειρές με το να χωρίζω σε τρις, τέσσερις ή πέντε σειρές.
Μετά την παρουσίαση της εργασίας στο Scratch, αρχικά ζητάμε από τα παιδιά να μας αφηγηθούν το παραμύθι. Θα μπορούσαμε μετά σαν δεύτερη εναλλακτική πρόταση να προχωρήσουμε σε μια ενσώματη διαδικασία ζητώντας από τα παιδιά να κάνουν μια δραματοποίηση του παραμυθιού, έτσι θα ήταν πιο εύκολο να κατανοήσουν την έννοια του υπολοίπου καθώς από μόνα τους θα δουν ότι μένει υπόλοιπο αφού ένα παιδάκι θα έμενε στο τέλος μιας γραμμής. Σαν πρώτη πρόταση όμως, έχουμε τις ασκήσεις στο Kidspiration. Σαν πρώτη άσκηση θα προτρέψουμε τα παιδιά να χωρίσουν από μόνα τους τα στρατιωτάκια σε σειρές δυάδες, τριάδες, τετράδες και πεντάδες στο περιβάλλον του Kidspiration φτιάχνοντας έτσι ξανά το παραμύθι. Σε αυτό το περιβάλλον θα είναι πιο εμφανές καθώς το σχεδιάσαμε με τέτοιο τρόπο που να είναι πιο ξεκάθαρο και επιπλέον θα τα έχουν βάλει σε σειρές τα ίδια τα παιδιά. Έπειτα μέσω του Kidspiration σαν δεύτερη άσκηση τα παιδιά θα πρέπει να χωρίσουν σε δυάδες, τριάδες, τετράδες και πεντάδες διαφορετικό πλήθος από στρατιωτάκια. Το πλήθος γίνεται πιο μικρό και πιο μεγάλο από αυτό του παραμυθιού και αυτή την φορά έχουμε και μονούς και ζυγούς αριθμούς. Έτσι σε κάποιους αριθμούς θα δουν ότι δεν χρειάζεται να προχωρήσουν φτιάχνοντας όλες τις σειρές γιατί ήδη με πιο μικρό αριθμό σειρών δεν μένει υπόλοιπο.
Τέλος μέσω μιας τρίτης άσκησης σαν φύλλο εργασίας θα πρέπει τα παιδιά να οδηγηθούν στη γενίκευση. Τα παιδιά καλούνται να συγκρίνουν ανάμεσα στα αποτελέσματα όλων των διαιρέσεων που έκαναν για να δουν σε ποια έμενε υπόλοιπο. Έτσι αν το καταφέρουν αυτό θα μπορούν να βγάλουν συμπέρασμα για το πότε μένει υπόλοιπο.
Σε όλη την διάρκεια της δραστηριότητας θα θέτουμε διάφορες ερωτήσεις που θα βοηθούν στην κατανόηση και εξέλιξη των στόχων της δραστηριότητας. Παραδείγματος χάρη μετά την παρουσίαση του παραμυθιού στο Scratch θα ρωτήσουμε «όταν χωρίστηκαν σε δυάδες τι παρατήρησαν τα μυρμήγκια ότι έγινε;» «πως ένιωθε ο Τζο όταν έμενε εκτός της παρέλασης;» «τι σκέφτηκε ο Τζο να κάνουν για να μην μένει στο τέλος μιας γραμμής;» «τι κάνουμε όταν δούμε ότι μένει υπόλοιπο;». Μετά στο Kidspiration αφού ξαναφτιάξουν τα παιδιά το παραμύθι θα τους ρωτήσουμε τι παρατηρούν και στη συνέχεια «τι παρατηρείται ότι συμβαίνει όταν έχουμε διαφορετικό αριθμό στρατιωτών;»

Αναστοχασμός: Λόγω του ότι δεν έγινε εφαρμογή σε πραγματικές συνθήκες δεν μπορούμε να πούμε τι θα μπορούσε να κάναμε διαφορετικά αν χρειαζόταν να αρχίζαμε ξανά το σχεδιασμό της δραστηριότητας μας. Το μόνο που μπορούμε να σκεφτούμε ότι θα ήταν καλύτερο είναι να μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε πιο μικρούς αριθμούς. Θα θέλαμε ο αριθμός των μυρμηγκιών να είναι μικρότερος για να είναι πιο εύκολο στα παιδιά να κατανοήσουν καλύτερα την έννοια της ατελούς διαίρεσης με υπόλοιπο ένα, όμως δεν γινόταν καθώς δεν υπάρχει μικρότερος αριθμός από το 25 που να χρειάζεται να διαιρεθεί αρκετές φορές (χωρίζεται σε δυάδες τριάδες τετράδες κα τέλος πεντάδες) για να φτάσει τελικά να μην έχει υπόλοιπο.