Οι αριθμοί 0 έως 10, κάνοντας πρόσθεση και αφαίρεση

Αδαμοπούλου Αικατερίνη, Παράσογλου Μαρία, Χαλεπλή Βασιλική
Eισαγωγή : 

Η πρώτη δραστηριότητα που θα παρουσιάσουμε ξεκινάει με ένα τραγούδι που σχετίζεται με την πρόσθεση και την ακολουθία των αριθμών. Ακολουθεί το κυρίως μέρος που περιλαμβάνει την χρήση δύο κατάλληλα διαμορφωμένων «μικρόκοσμων» στο kidspiration, στους οποίους τα παιδιά καλούνται να κάνουν απλές πράξεις πρόσθεσης (στον πρώτο) και αφαίρεσης (στον δεύτερο), οι οποίες υποστηρίζονται με τη χρήση χειραπτικού υλικού. Η δραστηριότητα ολοκληρώνεται με ένα επιδαπέδιο παιχνίδι, για τη χαλάρωση των νηπίων. Η δραστηριότητα επέκτασης ξεκινάει με την αφήγηση ενός παραμυθιού, δικής μας επινόησης, το οποίο προετοιμάζει τα παιδιά για την κυρίως δραστηριότητα. Η τελευταία πραγματοποιείται και πάλι με τη χρήση του kidspiration, όπου διαμορφώθηκε ένα περιβάλλον σχετικό με την ιστορία του παραμυθιού και αφορά προβλήματα πρόσθεσης και αφαίρεσης. Τέλος, μοιράζουμε στα παιδιά φύλλα εργασίας που συνδυάζουν ζωγραφική και αριθμητικές πράξεις.

Ανάπτυξη Μαθηματικής Έννοιας: 

Η μαθηματική έννοια που μας απασχολεί είναι ο «αριθμός» και οι πράξεις της πρόσθεσης και της αφαίρεσης. Πιο συγκεκριμένα, με τη χρήση ψηφιακών μέσων και την υποστήριξη αυτών με χειραπτικό υλικό προσπαθούμε να μυήσουμε τα παιδιά στη λογική απλών μαθηματικών πράξεων. Έτσι, τους δίνεται η δυνατότητα να συνδέσουν το τελευταίο με τη καθημερινότητά τους και να συνειδητοποιήσουν ότι τα μαθηματικά δεν περιορίζονται μέσα στο σχολικό περιβάλλον αλλά σχετίζονται άμεσα με τη ζωή μας. Τέλος, τα νήπια δουλεύοντας τόσο ατομικά όσο και ομαδικά κατορθώνουν να επιλύσουν απλές πράξεις και προβλήματα.

Τα παιδιά κατανοούν την έννοια του «αριθμού» και τις αριθμητικές πράξεις της πρόσθεσης και της αφαίρεσης μέσα από τις ποικίλες δράσεις των δραστηριοτήτων που σχεδιάζουμε. Ειδικότερα, τα παιδιά στην πρώτη δραστηριότητα μέσα από τις ερωτήσεις που τους θέτουμε, προσθέτουν και αφαιρούν ανθρώπινες φιγούρες τόσο στο εικονικό λεωφορείο του kidspiration όσο και στο χειραπτικό λεωφορείο, αλλά και στη δεύτερη δραστηριότητα επέκτασης ακολουθούν την ίδια ψηφιακή διαδικασία σε διαφορετικά διαμορφωμένο περιβάλλον. Στο τέλος της πρώτης δραστηριότητας το επιδαπέδιο παιχνίδι βοηθά τα παιδιά να κατανοήσουν την έννοια του αποτελέσματος μιας πράξης με βήματα μπροστά και πίσω, ενώ στο τέλος της δεύτερης, τα φύλλα εργασίας φέρνουν τα παιδιά σε επαφή με τα σύμβολα και τις πράξεις. Αν και τα παιδιά θα είναι σε θέση να αναγνωρίζουν οπτικά ποσότητες, αυτό δε συνεπάγεται ότι θα αντιληφθούν την έννοια του πλήθους διότι μπορεί απλά να καταμετρούν. Επίσης τα παιδιά μπορεί να γνωρίζουν να απαντήσουν για το πλήθος κάποιων αντικειμένων(π.χ τρία μήλα), αλλά δυσκολεύονται να το συνδέσουν με το αντίστοιχο ψηφίο (π.χ 3). Παρόλο που για τα νήπια είναι πιο εύκολο να κάνουν αριθμητικές πράξεις απ’ ότι να επιλύουν ένα πρόβλημα, στη συγκεκριμένη περίπτωση με την οπτική απεικόνιση του προβλήματος στο kidspiration, διευκολύνονται, ωστόσο τους είναι πιο δύσκολο να απαντήσουν τις πράξεις στα φύλλα εργασίας. Τα παιδιά θα πρέπει να γνωρίζουν τα σύμβολα "+, -, =". Επιπλέον, θα πρέπει να γνωρίζουν τους αριθμούς μέχρι το 10, τη θεσιακή τους αξία καθώς και να καταμετρούν.

Πρόταση Σεναρίου Διδασκαλίας: 

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 1η: Οδήγησε το λεωφορείο και μετέφερε τα παιδιά!

Ακούμε μαζί με τα παιδιά ένα τραγούδι σχετικό με την πρόσθεση (Τίτλος: «Ένα και ένα κάνει δύο») και ζητάμε από αυτά να αναπαραστήσουν με τα δάχτυλά τους, τους αριθμούς που ακούγονται σε αυτό. Χωρίζουμε τα παιδιά σε δύο ομάδες και οι δύο φοιτήτριες μεταφέρουν την πρώτη ομάδα μπροστά στον υπολογιστή. Σε αυτόν έχουμε διαμορφώσει ένα περιβάλλον στο οποίο απεικονίζεται ένας δρόμος με σπίτια. Ένα σχολικό λεωφορείο παραλαμβάνει τα παιδιά από τα σπίτια τους με τελικό προορισμό το σχολείο.

Ένα παιδί από την ομάδα κινεί το ποντίκι με σκοπό να περάσει το λεωφορείο από κάθε σπίτι για να παραλάβει τα παιδιά. Όταν το λεωφορείο φτάνει στο κάθε σπίτι ζητάμε από το νήπιο να τοποθετήσει τον εκάστοτε αριθμό των παιδιών στο κουτάκι που του δίνεται. Στην επιφάνεια υπάρχει, ακόμη, ένα πλαίσιο με αριθμούς μέχρι το δέκα, από το οποίο τα νήπια μπορούν να επιλέγουν κάθε φορά τον αριθμό που αντιστοιχεί στο σύνολο των παιδιών που βρίσκονται στο λεωφορείο και να τον τοποθετεί στο αρχικό κουτί. Ταυτόχρονα τα παιδιά απαντούν στις ερωτήσεις που τους θέτουμε σχετικά με τον αριθμό των παιδιών που παραλαμβάνει κάθε φορά το λεωφορείο: «Πόσα παιδιά ανέβηκαν στο λεωφορείο;», «Πόσα περισσότερα πήρε αυτή τη φόρα;», «Τώρα που ανέβηκε ακόμα ένα παιδάκι, πόσα είναι όλα μαζί;», «Αυτή τη φορά έχουμε τέσσερα παιδάκια στο λεωφορείο, και θα πάρουμε άλλα δύο, πόσα θα είναι όλα μαζί;», «Μετρήστε τα παιδάκια που είναι στο λεωφορείο. Πόσα θα είναι όταν θα παραλάβουμε τα επόμενα τέσσερα;». Παράλληλα, η τρίτη φοιτήτρια μαζί με τη δεύτερη ομάδα, η οποία βρίσκεται στη γωνιά της παρεούλας ασχολείται με το χειραπτικό υλικό που τους δίνουμε (πρόκειται για ένα χάρτινο λεωφορείο με επιβάτες ανθρώπινες φιγούρες).

Πιο συγκεκριμένα, τα παιδιά πειραματίζονται με το λεωφορείο ανεβάζοντας τις ανθρώπινες φιγούρες σύμφωνα με τις ερωτήσεις της φοιτήτριας: «Στο λεωφορείο βρίσκονται δύο παιδιά, και έξω από το σπίτι τους περιμένουν για να ανέβουν άλλα τρία, πόσα θα είναι όλα μαζί;», «Τώρα ανέβηκαν άλλα τέσσερα, πόσα είναι μέσα στο λεωφορείο;», «Αν παραλάβουμε και το τελευταίο παιδί πόσα θα έχουμε στο λεωφορείο;» Ταυτόχρονα, έχουμε ορίσει ένα παιδί να καταγράφει σε έναν χάρτινο πίνακα το αποτέλεσμα των εκάστοτε πράξεων ώστε να υποστηριχθεί η μνήμη των παιδιών και να μην οδηγηθούν σε απλή καταμέτρηση. Τέλος, η ομάδα που ασχολείται με το ψηφιακό υλικό θα ασχοληθεί με το χειραπτικό και αντίστροφα.

Τα παιδιά παραμένουν χωρισμένα σε δύο ομάδες. Η μία θα ασχοληθεί και πάλι με το ψηφιακό υλικό, ενώ η άλλη με το χειραπτικό υλικό. Μεταφέρουμε την πρώτη μπροστά στον υπολογιστή και της παρουσιάζουμε ένα παρόμοιο περιβάλλον με τη πρώτη φορά, με τη διαφορά ότι τώρα το λεωφορείο παραλαμβάνει τα παιδιά από το σχολείο για να τα μεταφέρει στα σπίτια τους. Έπειτα, ακολουθείται η ίδια διαδικασία με τη δεύτερη δράση, αλλά σε αυτή την περίπτωση τα νήπια αφαιρούν από το κουτάκι που τους δίνεται, τον εκάστοτε αριθμό των παιδιών που κατεβαίνει από το λεωφορείο και τοποθετούν μέσα σε αυτό, τον αντίστοιχο αριθμό που επιλέγουν από το πλαίσιο που τους δίνεται. Ταυτόχρονα, τα παιδιά απαντούν στις ερωτήσεις που τους θέτουμε σχετικά με το πόσα παιδιά παραμένουν στο λεωφορείο: «Βρίσκονται δέκα παιδάκια στο λεωφορείο, τώρα που κατέβηκαν δύο πόσα έμειναν;», «Είσαι σίγουρος για τον αριθμό που τοποθέτησες στο κουτάκι;», «Στην επόμενη στάση που θα κατέβει ένα ακόμα παιδάκι, πόσα θα παραμείνουν στο λεωφορείο;», «Σε αυτή την στάση κατεβαίνουν άλλα τρία παιδιά, πόσα είναι μέσα;».

Ταυτόχρονα, η δεύτερη ομάδα ασχολείται με το χειραπτικό υλικό, στο οποίο φροντίζει να κατεβάζει αυτή τη φορά τις ανθρώπινες φιγούρες και απαντάει στις ερωτήσεις της εκπαιδευτικού που είναι παρόμοιες με αυτές που τίθενται στην ομάδα του ψηφιακού υλικού. Τέλος, οι ομάδες, όπως και στην προηγούμενη δράση, αντιστρέφονται για να πειραματιστούν και με τα δύο υλικά (ψηφιακό και χειραπτικό υλικό).

Για τη χαλάρωση των νηπίων θα παίξουμε με τα παιδιά ένα επιδαπέδιο παιχνίδι. Αυτό έχει για αφετηρία ένα σχολείο, με σκοπό να διασχίσουν ένα μονοπάτι δέκα βημάτων, έτσι ώστε να φτάσουν στο πάρκο που είναι και ο τελικός προορισμός τους. Χωρίζουμε τα παιδιά σε δύο ομάδες, κάθε μία από τις οποίες έχει ένα πιόνι. Ρίχνοντας κάθε ομάδα το ζάρι, προχωρά τον αντίστοιχο αριθμό βημάτων στο μονοπάτι. Μερικά από τα βήματα κρύβουν παγίδες που αναγκάζουν τα παιδιά να πάνε κάποια βήματα πίσω, ενώ άλλα τα προτρέπουν να προχωρήσουν περισσότερο. Νικήτρια ομάδα είναι αυτή που θα φτάσει πρώτη στον προορισμό της.

Το ζάρι περιλαμβάνει αριθμού από το 1 έως το 3.

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ 2η:Το μαγικό δάσος.

Συγκεντρωνόμαστε με τα παιδιά στη γωνιά της παρεούλας για να τους αφηγηθούμε ένα παραμύθι με τίτλο «Το μαγικό δάσος» . Έτσι εισάγουμε τα παιδιά στο κυρίως μέρος της δραστηριότητας. Μεταφέρουμε τα παιδιά μπροστά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή και τους παρουσιάζουμε το περιβάλλον που διαμορφώσαμε στο kidspiration το οποίο σχετίζεται με την ιστορία του παραμυθιού. Αυτό περιλαμβάνει δύο δέντρα με διαφορετικά είδη φρούτων (μήλα, πορτοκάλια) κάτω από τα οποία βρίσκονται η Μακροπλεξούδω και ο Λιλιποξανθούλης με τα καλάθια τους προκειμένου να μαζέψουν τα φρούτα. Υπάρχει, όμως, η Νεραϊδοκλέφτρα που παίρνει από τα καλάθια των παιδιών τα φρούτα και τα βάζει στο μαγικό της κουτί . Στη συνέχεια χωρίζουμε τα παιδιά σε δύο ομάδες, όσα και τα καλάθια και τους θέτουμε ερωτήσεις: «Η Μακροπλεξούδω παίρνει δύο μήλα και ένα πορτοκάλι, πόσα φρούτα έχει στο καλάθι της;», « Ο Λιλιποξανθούλης της παίρνει το ένα πορτοκάλι, πόσα της μένουν;», «Ο Λιλιποξανθούλης πήρε άλλα δύο πορτοκάλια από τα δέντρο, πόσα πορτοκάλια έχει στο καλάθι του;», «Η Μακροπλεξούδω άρπαξε τρία ακόμη μήλα από το δέντρο, πόσα έχει στο καλάθι της;», «Η Νεραϊδοκλέφτρα της παίρνει τα δύο μήλα και τα βάζει στο μαγικό της κουτί, πόσα απομένουν στη Μακροπλεξούδω;», κ.α.

«ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΔΑΣΟΣ»

Μια φορά και έναν καιρό ήταν δύο αδέρφια, η Μακροπλεξούδω και ο Λιλιποξανθούλης. Αυτά τα παιδάκια ζούσαν σ’ ένα σπιτάκι, κοντά σ’ ένα μεγάλο δάσος με πολλά είδη φρούτων. Μία μέρα, η μητέρα τους, τους ζήτησε να μαζέψουν φρούτα από το δάσος για να φτιάξει το «φρουτομπερδεμένο» κέικ, που τόσο τους άρεσε! Έτσι λοιπόν, τα δυο αδερφάκια ξεκίνησαν με τα καλαθάκια τους για το δάσος. Στο δρόμο τους συνάντησαν το χοροπηδηχτό κουνελάκι, την αργοκίνητη χελωνίτσα, τη χαμογελαστή ελαφίνα και το «Ρίκο», τον κίτρινο παπαγάλο. Τα παιδιά ήταν ενθουσιασμένα με την εκδρομή τους, ώσπου η «Βάγια», η σοφή κουκουβάγια βρέθηκε στο δρόμο τους.

-Καλημέρα παιδιά, για πού το βάλατε;

-Καλημέρα! Πάμε να μαζέψουμε φρούτα για το κέικ που θα ετοιμάσει η μητέρα μας.

-Γιάμι, γιάμι! Είπε η κουκουβάγια. Για να σας αφήσω, όμως, να περάσετε πιο βαθιά στο δάσος, θα πρέπει να λύσετε την πράξη που θα σας πω.

-Ποια πράξη; Ρώτησαν με απορία στα μάτια τους τα παιδιά.

-Πόσο κάνει 5+3;

-Εύκολο! Απάντησε η Μακροπλεξούδω.

-Είμαστε καλοί στις αριθμητικές πράξεις! Απάντησε ο Λιλιποξανθούλης.

-8. Απάντησαν και οι δύο μαζί.

Η κουκουβάγια άνοιξε τα φτερά της και άφησε τα παιδιά να περάσουν.

-Να προσέχετε όμως! Τους είπε.

-Τι να προσέχουμε; Ρώτησαν τα παιδιά.

-Τη Νεραϊδοκλέφτρα, που τα φρούτα απ’ τα καλάθια αρπάζει και κρυφά τα δοκιμάζει!

Έτσι, τα παιδιά αποχαιρέτησαν τη «Βάγια», τη σοφή κουκουβάγια, έχοντας πάντα στο μυαλό τους τη συμβουλή της και συνέχισαν την πορεία τους στο δάσος.

Μοιράζουμε στα παιδιά φύλλα εργασίας, τα οποία περιλαμβάνουν δύο από τους ήρωες του παραμυθιού που αφηγηθήκαμε(Νεραϊδοκλέφτρα, κουκουβάγια).Σε διάφορα σημεία του σώματός τους είναι τοποθετημένες αριθμητικές πράξεις, πρόσθεσης και αφαίρεσης, το αποτέλεσμα των οποίων αντιστοιχεί σε ένα διαφορετικό χρώμα. Έτσι τα παιδιά καλούνται να κάνουν κάθε πράξη και στη συνέχεια να χρωματίσουν κάθε σημείο του σώματός τους με το αντίστοιχο χρώμα.

Για την υποστήριξη της πρώτης δραστηριότητάς μας και την καλύτερη κατανόηση της έννοιας του αριθμού και των αριθμητικών πράξεων από τα παιδιά, χρησιμοποιήσαμε ένα χάρτινο λεωφορείο και ανθρώπινες φιγούρες. Έτσι δίνουμε τη δυνατότητα στα παιδιά να προσθέτουν και να αφαιρούν τις φιγούρες από το λεωφορείο ευνοώντας με αυτόν τον τρόπο την έμφυτη τάση τους για πειραματισμό. Παράλληλα, σ’ ένα χάρτινο πίνακα καταγραφής, τα νήπια μπορούν να σημειώσουν το σύνολο των παιδιών που ανεβαίνουν και κατεβαίνουν απ’ το λεωφορείο. Με αυτόν τον τρόπο θα θυμούνται το σύνολο που προηγήθηκε και δεν θα καταμετρούν απ’ την αρχή. Επιπλέον, με το επιδαπέδιο παιχνίδι, τα πιόνια και το ζάρι δίνουμε την ευκαιρία στα παιδιά να διασκεδάσουν εφαρμόζοντας στην πράξη τις έννοιες της πρόσθεσης και της αφαίρεσης. Για την υποστήριξη της δεύτερης δραστηριότητας-επέκτασης, χρησιμοποιήσαμε φύλλα εργασίας. Μέσα από αυτά, τα παιδιά έρχονται σε επαφή με τα σύμβολα ( +, -, = ) και επιλύουν απλές μαθηματικές πράξεις με διασκεδαστικό τρόπο.