Γωνίες

Ντούτσια Βασιλικής, Συριοπούλου Ευαγγελίας, Τσιουπλή Δέσποινας
Περίληψη: 

Η ιδέα προέκυψε από ένα πρόχειρο σχέδιο δραστηριότητας στην τάξη και ο λόγος της επιλογής της ήταν ότι ήταν σχετικά απαιτητική και κυρίως πρωτότυπη. Είναι σημαντική για μας γιατί είναι βασική για την κατανόηση της γεωμετρίας με την οποία θα ασχολούνται τα παιδιά σε όλη την ακαδημαϊκή τους ζωή και προάγει σημαντικά την αφαιρετική τους σκέψη. Ακόμη λόγω των πολλαπλών δραστηριοτήτων, προάγει τις ψυχοκινητικές δεξιότητες των παιδιών, την παρατήρηση, και συνεχώς ενθαρρύνει τη συζήτηση μεταξύ των παιδιών και τη συνεργασία τους.

Στα σενάριά μας, βασικό ρόλο για να εισάγουμε τα παιδιά στην έννοια της γωνίας είναι η άτυπη μάθηση (άτυπη μέτρηση γωνιών, άτυπος "υπολογισμός" ανοίγματος, αρχικά άτυπο λεξιλόγιο) όμως στη συνέχεια γίνεται προσπάθεια να περάσουν σταδιακά τα παιδιά στην τυπική μάθηση, με το αυτοσχέδιο μοιρογνωμόνιο. Οι βασικές μας γέφυρες προς την τυπική μάθηση είναι με αναπαραστατικά μέσα, και παιγνιώδεις δραστηριότητες (σπιτάκι,σπάγγος,εισαγωγή σταδιακά τυπικής ορολογίας γωνιών).

Υλικά: 

Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν ήταν: σπάγκος, ψαλίδι, μοιρογνωμόνιο, Η/Υ, πλαστική σκεπή,

Σύνθεση υλικών και δράσεων: 

Δραστηριότητα 1η

Στόχοι: Εκδήλωση των αντίλήψεων των παιδιών για τη γωνία και να συμπεράνουν με την κατασκευή και τις λωρίδες ότι το μέγεθος μια γωνίας εξαρτάται από το άνοιγμά της και όχι από το μέγεθος πχ των πλευρών της.

Η αρχή της συζήτησής μας θα είναι ένα σπιτάκι που θα έχουμε στο χώρο της παρεούλας και κάποιες λωρίδες χαρτί (η σκεπή θα βγαίνει).Καλούμε τα παιδιά να αλληλοεπιδράσουν με τη σκεπή και να μας πουν τι παρατηρούν. Με ερωτήσεις όπως «Τι σχηματίζει η σκεπή;» φέρνουμε τα παιδιά να συζητήσουν ή και να διαφωνήσουν για το τι είναι (τρίγωνο, κι αν ναι τότε που είναι η τρίτη πλευρά;) και εν τέλει να καταλήξουν τα ίδια στο ότι αυτό είναι μια γωνία. Μετά συζητάμε με τα παιδιά τι πιστεύουν πως είναι γωνία. Ακούμε τις απόψεις τους και στη συνέχεια βλέπουμε εικόνες και σχολιάζουμε αν είναι γωνία η καθεμία (δρόμου, ενός επίπλου και προφίλ και από πάνω για να ξεχωρίσουμε γωνία και ακμή). Ταυτόχρονα θέτουμε ερωτήσεις όπως τι χαρακτηριστικά έχει μια γωνία και γυρνώντας πίσω στο σπίτι καλούμε τα παιδιά να παίξουν με τη σκεπή βλέποντας την αυξομείωση του ανοίγματος. Είναι η ίδια γωνία; Τι άλλαξε; Προσπαθώντας να επικεντρώσουν στο άνοιγμα. Εδώ λέμε στα παιδιά αν μπορούν να φτιάξουν μια γωνία με τις λωρίδες, χρησιμοποιώντας ή δύο λωρίδες ή τσακίζοντας τη μια στη μέση και τις συγκρίνουμε προσπαθώντας να συμπεράνουμε τι χαρακτηριστικά έχει μια γωνία, και πως γίνεται αυτή μεγαλύτερη ή μικρότερη.

Δραστηριότητα 2η

Στόχοι: Να εξοικειωθούν βιωματικά με τα μεγέθη των γωνιών. Να εξοικειωθούν και να κατανοήσουν την ειδική ορολογία σχετικά με την ονοματοθεσία των γωνιών. Να ανιχνεύσουν ορθές η μη γωνίες στον περιβάλλοντα χώρο της τάξης τους. Να είναι σε θέση να δημιουργούν γωνίες σε έντυπη η μη μορφή (πχ. σχεδιάζοντας στον πίνακα, με το σώμα τους κ.α). Να εξοικειωθούν με το μοιρογνωμόνιο. Να κατανοήσουν την χρήση και την λειτουργία του μοιρογνωμονίου.

Σε αυτή την δραστηριότητα μια ομάδα παιδιών κρατούν ένα σπάγκο και ανοιγοκλείνουν την γωνία που σχηματίζεται. Η/Ο νηπιαγωγός συζητά με τα παιδιά για τις γωνίες που σχηματίζονται και αφού τους ζητήσει να το παρατηρήσουν καλά ,προσπαθεί με ερωτήσεις να ανιχνεύσει εάν τα παιδιά έχουν κάποια βιωματική εμπειρία (πχ. ένα ανοιχτό ντουλάπι και την γωνία που σχηματίζεται). Στο σημείο αυτό γίνεται και η πρώτη αναφορά στους ειδικούς όρους και συγκεκριμένα στα ονόματα των γωνιών (λχ. Αμβλεία, οξεία, ορθή γωνία). Στο σημείο αυτό γίνεται και η πρώτη αναφορά στους ειδικούς όρους και συγκεκριμένα στα ονόματα των γωνιών (λχ. Αμβλεία, οξεία, ορθή γωνία). Παράλληλα, η νηπιαγωγός παρουσιάζει στα παιδιά και το μοιρογνωμόνιο και τους εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο λειτουργεί. Τα ίδια τα παιδιά πειραματίζονται με το εργαλείο αυτό και προβαίνουν στην παραπάνω τη φορά προσπαθώντας να αντιστοιχίσουν μεγέθη γωνιών με την κατηγορία στην οποία ανήκουν(με σχετική καθοδήγηση)

Δραστηριότητα 3η

Στόχοι: Να συνδέσουν ξανά την ύπαρξη της γωνίας με διάφορες άλλες διαστάσεις του περιβάλοντος εκτός από τη δισδιάτατη μορφή των σχημάτων. Να φτάσουν στο συμπέρασμα του πειράματος να χρησιμοποιήσουν τα ίδια τη σχετική ορολογία όπως αμβλεία,οξεία αλλά και να συγκρίνουν τις γωνίες.

Κάνουμε μια συζήτηση για όσα μάθαμε τη προηγούμενη φορά, και θυμόμαστε τα μεγέθη των γωνιών και πως μπορούμε να τις υπολογίσουμε. «Τι είδαμε για τις γωνίες, θυμάστε;», «Ποια μεγέθη μάθαμε; Υπάρχουν άλλα που δεν έχουν όνομα; Τι λέτε;», «Τι μάθαμε;». Όταν γίνει η σύνδεση με τα προηγούμενα και η συζήτηση με τα παιδιά δείξει ότι θυμούνται βασικά στοιχεία της γωνίας, προχωράμε σε ένα πείραμα. Γιατί για τους ανθρώπους είναι κουραστικό ν στέκονται όπως οι πιγκουίνοι (έχει προηγηθεί μικρή εισαγωγή για το θέμα) και δοκιμάζουμε σαν παιχνίδι να σταθούμε σαν πιγκουίνοι και να παρατηρήσουμε.

Τα παιδιά λογικά βλέπουν ότι το άνοιγμα το ποδιών είναι μεγαλύτερο οπότε για να το εξακριβώσουμε και να δούμε τι σημαίνει αυτό το άνοιγμα μερικά παιδιά στέκονται πάνω σε χαρτιά σα πιγκουίνοι και κάποια άλλα σαν άνθρωποι και τα υπόλοιπα σχεδιάζουν την εσωτερική γωνία των ποδιών τους

Στη συνέχεια αναρτώνται στον πίνακα και μιλάμε για το τι γωνία σχηματίζει η κάθε ομάδα ποδιών (άνθρωποι-πιγκουίνοι),φυσικά κάποια λόγω σχεδιασμού δε σχηματίζουν γωνία και είναι δύσκολο να συγκριθούν αλλά τα περισσότερα που έιναι συγκρίσιμα θα γίνουν αντικείμενο παρατήρησης και συζήτησης με σκοπό το συμπέρασμά μας. Η τελευταία φάση του πειράματος και αξιολόγησή μας, είναι η συζήτηση στην ομάδα. Τα παιδιά παροτρύνονται να ανακαλύψουν τη διαφορά όχι μόνο στα μεγέθη των γωνιών λύνοντας ένα πρόβλημα όπου τους ζητάται και αντίστροφα από το άνοιγμα να βρούν το μέγεθος της γωνίας (και όχι να τους ζητηθέι να σχηματίσουν μια αμβλέια ή οξεία γωνία). «Ποιες διαφορές παρατηρείτε;», «Τι σημαίνει λοιπόν ότι η μια γωνία είναι μεγαλύτερη/μικρότερη από την άλλη; Πως λέγεται;».

Δραστηριότητα 4η

Στόχοι: Να γνωρίσουν και να χειρίζονται το λογισμικό. Να σχεδιάσουν στο πρόγραμμα την πορεία της πασχαλίτσας. Να υπολογίσουν το άνοιγμα μιας γωνίας σκεπτόμενα πιο αφαιρετικά.

Λογισμικό:Ladybug Leaf (National Library of Virtual Manipulatives-NLVM) http://nlvm.usu.edu/en/nav/frames_asid_286_g_1_t_3.html

Στη δραστηριότητα αυτή τα νήπια θα επεξεργαστούν το παραπάνω λογισμικό για να υπολογίσουν με ποιον τρόπο πρέπει η πασχαλίτσα να φτάσει στο φύλλο (τί κινήσεις χρειάζεται να κάνει, πόσο πρέπει να στρίψει). Ο/Η νηπιαγωγός θα συγκεντρώσει τα νήπια στη γωνιά του υπολογιστή και θα τους διηγηθεί μια ιστορία. Η ιστορία αυτή θα σχετίζεται με μια μικρή πασχαλίτσα που ψάχνει το φαγητό της, ένα πράσινο φύλλο το οποίο το παρέσυρε ο αέρας. Η πασχαλίτσα, λοιπόν, ζητάει τη βοήθεια των νηπίων για να βρει την τροφή της. Σε πρώτο στάδιο, ο/η νηπιαγωγός θα προσπαθήσει να εξοικειώσει τα νήπια με το λογισμικό και στη συνέχεια, θα πειραματιστούν όλοι μαζί πάνω στην κίνηση της πασχαλίτσας.

Δραστηριότητα 4η

Στόχοι: Να εφαρμόσουν και να ανακαλέσουν τη νέα γνώση. Να βρίσκουν, να ονοματίζουν και να δημιουργούν γωνίες.

Επιτραπέζιο παιχνίδι-περιγραφή: Στη δραστηριότητα αυτή ο/η νηπιαγωγός θα χωρίσει τα νήπια σε μικρές ομαδούλες ανάλογα με τον αριθμό τους και όλοι μαζί θα παίξουν ένα επιτραπέζιο παιχνίδι που θα έχει φτιάξει ο/η νηπιαγωγός. Στο επιτραπέζιο παιχνίδι θα υπάρχει στην αφετηρία η «Κυρία Γωνία», η οποία πρέπει να ακολουθήσει μία διαδρομή για να φτάσει στο πάρτυ των «γωνιών» που είναι καλεσμένη. Σκοπός του παιχνιδιού είναι τα νήπια να φτάσουν από την αφετηρία στο τέρμα της διαδρομής που θα είναι σχεδιασμένη στο επιτραπέζιο. Κάθε φορά, η κάθε ομάδα θα ρίχνει το ζάρι και θα προχωράει τόσο όσο λέει ο αριθμός που έφερε στο ζάρι και θα απαντάει σε μια ερώτηση που θα θέτει ο/η νηπιαγωγός. Νικήτρια ομάδα θα είναι αυτή που θα φτάσει πρώτη στο τέρμα της διαδρομής.

Οι ερωτήσεις που θέτει ο/η νηπιαγωγός σχετίζονται με έννοιες και σχέσεις που πραγματεύτηκαν τα νήπια στις προηγούμενες δραστηριότητες. Ενδεικτικές ερωτήσεις: Ονομάστε μου τα τρία είδη γωνιών που μάθαμε. Βρείτε μου μια ορθή γωνία μέσα στην αίθουσα. Σχηματίστε μου μια γωνία με το σώμα σας. Πού αλλού συναντάμε γωνίες; Σε τι μας χρησιμεύουν οι γωνίες;