Μετρομπερδέματα

Τσαβδάρη Γεωργία, Στεργίου Ευαγγελία, Κρομμύδα Κρυσταλινή
Περίληψη: 

Βασικός στόχος του σεναρίου μας είναι η εισαγωγή των παιδιών στην μέτρηση μήκους. Στην κατανόηση αυτής της έννοιας χρειάζεται τα παιδιά να προσεγγίσουν εννοιολογικά το μετρούμενο μέγεθος, δηλαδή το μήκος και να μπορούν να συγκρίνουν αντικείμενα σε σχέση με αυτό. Τα νήπια πρέπει να συνειδητοποιήσουν ότι το χαρακτηριστικό παραμένει αμετάβλητο και να ξεχωρίσουν την ισότητα ή ανισότητα των μεγεθών. Τέλος, να μεταφέρουν συγκρινόμενα μεγέθη σε ένα ενδιάμεσο μέσο που θα τους βοηθήσει στη σύγκριση. (Τζεκάκη, 2010) Τα παιδιά είναι σε θέση να πραγματοποιούν συγκρίσεις μεταξύ αντικειμένων αλλά δεν μπορούν τις συνδέσουν ώστε να δώσουν λύση σε ένα πρόβλημα. Παράλληλα, συμβαίνει συχνά τα παιδιά να χρησιμοποιούν όργανα μέτρησης, όπως τον χάρακα χωρίς όμως να κατανοούν την κατασκευή του. (Τζεκάκη, 2010) Τέλος, τα νήπια δεν μπορούν να συνειδητοποιήσουν τη σπουδαιότητα του μεγέθους της μονάδας. (Καφούση και Σκουμπουρδή, 2008) Κατά τη διδασκαλία του σεναρίου τα νήπια θα πρέπει να έχουν ήδη κατακτήσει την έννοια του αριθμού και της απαρίθμησης.

Η κεντρική ιδέα του σεναρίου που χρησιμοποιήθηκε ήταν να ενασχοληθούν τα νήπια με την σύγκριση άνισων μεγεθών καθώς και με την μέτρηση με άτυπες ή με τυπικές μονάδες. Βασικοί στόχοι ήταν η ανάπτυξη μαθηματικών δεξιοτήτων, όπως είναι η πραγματοποίηση άμεσων και έμμεσων συγκρίσεων με την χρήση αυθαίρετων και συμβατικών μέσων, η πραγματοποίηση επικαλύψεων με αυθαίρετες μονάδες, η πραγματοποίηση σειροθέτησης αντικειμένων με άνισα μήκη, η άσκηση της παρατηρητικότητας τους, η απαρίθμηση δεδομένων, η υλοποίηση αντιστοιχίσεων, η χρήση δεξιοτήτων επίλυσης προβλήματος για να δημιουργούν με τις διάφορες εικαστικές μορφές αλλά και μια πρώτη γνωριμία με το πρόγραμμα kidspiration. Σε πρώτη φάση τα παιδιά εξοικειώνονται με το λογισμικό του kidspiration και ασχολούνται με δραστηριότητες πάνω σε αυτό. Σε δεύτερη φάση ασχολούνται με την μέτρηση αντικειμένων με αυθαίρετα μέσα καθώς και με την κατασκευή χάρακα. Σχεδιάστηκαν δύο δραστηριότητες με 9 επιμέρους δράσεις οι οποίες υλοποιήθηκαν σε 2 συναντήσεις. Στόχοι των δράσεων: Να κάνουν τα παιδιά άμεσες και έμμεσες συγκρίσεις. Να χρησιμοποιούν για τις συγκρίσεις αυθαίρετα και συμβατικά μέσα. Να πραγματοποιούν επικαλύψεις με αυθαίρετες και συμβατικές μονάδες. Να πραγματοποιούν διατάξεις αντικειμένων με άνισα μήκη. Να ασκήσουν την παρατηρητικότητα τους. Να απαριθμούν δεδομένα. Να κάνουν αντιστοιχίσεις.

Υλικά: 

Τα υλικά που χρησιμοποιήθηκαν για τις δραστηριότητες ήταν: παραμύθι (Τρία αρκουδάκια), λογισμικό πλοήγησης, ηλεκτρονικός υπολογιστής, χαρτόνια, γραφική ύλη, ψαλίδι, Power point με εικόνες ανθρώπων που μετράνε, αρκουδάκια, μέτρο πλαστικό, μέτρο ξύλινο, μηχανικό μέτρο, μεζούρα, χάρακες, σταθερό ξύλινο όργανο για μέτρηση ύψους.

Σύνθεση υλικών και δράσεων: 

1η Συνάντηση

Η Χρυσομαλλούσα και τα τρία αρκουδάκια. Στην πρώτη δράση της 1ης συνάντησης πραγματοποιήθηκε η αφήγηση ενός παραμυθιού («Τα τρία αρκουδάκια») που είχε σχέση με διαφορετικά μεγέθη και διήρκησε περίπου 25 λεπτά. Παίρνοντας ως αφορμή το συγκεκριμένο παραμύθι έγινε μία συζήτηση πάνω στο περιεχόμενο του (μικρό-μεσαίο-μεγάλο μέγεθος αρκούδων) επικεντρώνοντας την προσοχή των παιδιών μέσω κατάλληλων ερωτήσεων στο διαφορετικό μέγεθος που έχουν οι χαρακτήρες και στις συνέπειες που έχει αυτό. Τα παιδιά ανταποκρίθηκαν αμέσως στις ερωτήσεις και κατανόησαν τα διάφορα στοιχεία/ χαρακτηριστικά του παραμυθιού όσον αφορά τα διαφορετικά μεγέθη.

Ποιο αρκουδάκι είναι μεγαλύτερο; Βαλ’ τα στη σειρά! Η δεύτερη δράση εστίασε στην ενασχόληση των νηπίων με τον μικρόκοσμο του Kidspiration. Διήρκησε περίπου 30 λεπτά (λίγο παραπάνω από τον προγραμματισμένο χρόνο). Σε αυτήν τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με το λογισμικό του συγκεκριμένου προγράμματος. Αν και είχαν ασχοληθεί με διάφορα ηλεκτρονικά προγράμματα δεν είχαν εξοικείωση με το συγκεκριμένο. Γι’ αυτό τον λόγο έγινε μία επίδειξη στην αρχή σχετικά με το πώς λειτουργεί καθώς και το τι πρέπει να κάνουν στην συγκεκριμένη δράση. Τα παιδιά ήταν ήδη χωρισμένα σε ομάδες (4 ομάδες/ 3 ομάδες 5 ατόμων, 1 ομάδα 4 ατόμων) και με την σειρά συγκεντρώθηκαν σε ένα μέρος της γωνιάς της ζωγραφικής, σε ένα από τα τραπεζάκια. Ήταν φανερό πως είχαν μεγάλη ευχέρεια στην διαχείριση του ηλεκτρονικού υπολογιστή καθώς και στην διεκπεραίωση της συγκεκριμένης δράσης. Με μεγάλη άνεση αναγνώριζαν τα παιδιά όλων των ομάδων το μεγαλύτερο αρκουδάκι και έβαζαν τα αρκουδάκια σε σειρά (με χρήση υποβοηθητικών ερωτήσεων ή χωρίς). Όσα παιδιά δεν βρίσκονταν μπροστά στον ηλεκτρονικό υπολογιστή απασχολούνταν στην γωνιά της ζωγραφικής σχεδιάζοντας μία σκηνή ή έναν χαρακτήρα που τους άρεσε από το παραμύθι που αφηγήθηκε.

Σειροθέτηση αντικειμένων κατά φθίνουσα σειρά μεγεθών τους στο λογισμικό Kidspiration.

Ποιο κουτάλι θα πάρει το κάθε αρκουδάκι; Στην συνέχεια, μετά την ολοκλήρωση της προηγούμενης δράσης, στο ίδιο πρόγραμμα υπάρχει μία άλλη δραστηριότητα. Σε αυτή τα παιδιά κλήθηκαν να αντιστοιχήσουν το κουταλάκι που θα έπαιρνε κάθε αρκουδάκι ανάλογα με το μέγεθος του. Για εξοικονόμηση χρόνου (διότι έπρεπε να βγουν για διάλειμμα) τα παιδιά παρατηρούσαν τα αρκουδάκια και τα κουταλάκια και έλεγαν στην φοιτήτρια με ποιον τρόπο πρέπει να τα αντιστοιχήσουν (με διάφορες ερωτήσεις από τις φοιτήτριες).

Αντιστοίχιση μεγεθών στο λογισμικό Kidspiration.

Πόσα τετραγωνάκια είναι οι άνθρωποι; Αντιστοιχίστε! Σε αυτή τη δράση, στη συνέχεια, ζητήθηκε από τα παιδιά να «μετρήσουν» το ύψος κάποιων ανθρώπινων φιγούρων στο πρόγραμμα Kidspiration και να αντιστοιχήσουν τα τετραγωνάκια στις φιγούρες που ταιριάζουν και να σημειώσουν τον αριθμό τους, πόσα τετραγωνάκια είναι δηλαδή. Τα παιδιά ούτε εδώ χωρίστηκαν σε ομάδες και έδιναν ομαδικές απαντήσεις. Επιλέγονταν κάθε φορά ένα παιδί για να μετρήσει τα τετραγωνάκια και να τα μετακινήσει στην φιγούρα που αντιστοιχούσαν. Μετά την ολοκλήρωση και αυτής της δράσης η πρώτη συνάντηση ολοκληρώθηκε. Ζητήθηκε από τα παιδιά την επόμενη μέρα να φέρουν μαζί τους από το σπίτι τα αγαπημένα τους αρκουδάκια.

Μέτρηση μεγεθών με τετραγωνάκια στο λογισμικό Kidspiration.

2η Συνάντηση

Αρκουδάκια διαφορετικού μεγέθους. Ένα μόνο από τα παιδιά έφερε αρκουδάκι από το σπίτι αλλά είχαμε προνοήσει και φέραμε ταρκετά αρκουδάκια και εμείς. Αφού έγινε μία επίδειξη στα παιδιά για τα αρκουδάκια ρωτήθηκαν αν γνωρίζουν τρόπος για να μετρήσουμε το ύψος τους. Εκφράσθηκαν πολλές απόψεις. Κυρίως τα παιδιά υποστήριξαν την μέτρηση με τις παλάμες.

Προτάσεις για τρόπους μέτρησης.

Ας μετρήσουμε τα αρκουδάκια! Στην συνέχεια, τα παιδιά άρχισαν να μετράνε με τις παλάμες τους στην γωνιά της παρεούλας το ύψος των αρκουδιών. Εμείς τα παρατηρούσαμε και καθ΄ όλη τη διαδικασία τραβούσαμε φωτογραφίες. Τα περισσότερα παιδιά τοποθετούσαν τις παλάμες τους σωστά και βοηθούσαν κάποια παιδιά που απέκλιναν από τον σωστό τρόπο. μετά την ολοκλήρωση της μέτρησης παρουσιάστηκαν στα παιδιά οι φωτογραφίες. Σχολιάστηκαν όλες οι φωτογραφίες και τα παιδιά έλεγαν την άποψη τους σχετικά με το τι πίστευαν ότι δεν είναι σωστό και επηρεάζει το αποτέλεσμα της μέτρησης.
Ενδεικτικός Διάλογος:

ΦΟΙΤ: Έχουμε όλοι τις ίδιες παλάμες;

ΠΑΙΔΙΑ: Όχι!

ΦΟΙΤ: Αν είναι η μια παλάμη πάνω στην άλλη τι θα γίνει;

ΠΑΙΔΙΑ: Δεν θα μετρήσουμε σωστά…

Μέτρηση μήκους με μη συμβατικές μονάδες.

Πώς μετράνε οι άνθρωποι στις εικόνες; Σε αυτό το σημείο παρουσιάστηκαν στα παιδιά εικόνες με ανθρώπους που κρατούσαν όργανα μέτρησης ή μετρούσαν κάτι. Ταυτόχρονα δίνονταν στα παιδιά και τα απτά όργανα μέτρησης έτσι ώστε να μπορέσουν να δουν τις λεπτομέρειες τους.
Ενδεικτικοί διάλογοι:

ΦΟΙΤ: Πώς αλλιώς μπορούμε να μετρήσουμε;

ΕΛΕΝΗ: Με μεζούρα.

ΦΟΙΤ: Τι έχει πάνω η μεζούρα;

ΠΑΙΔΙΑ: Νούμερα.

ΦΟΙΤ: Ο χάρακας έχει και αυτός αριθμούς πάνω;

ΠΑΙΔΙΑ: Ναι…

ΦΟΙΤ: Από πού ξεκινάνε οι αριθμοί;

ΜΑΡΙΟΣ: Από το ένα!

ΝΙΚΟΣ: Από το μηδέν!

ΠΑΙΔΙΑ: Μετράνε με τα κουτιά.

ΝΙΚΟΣ: Μετράνε το ύψος τους;

ΦΟΙΤ: Τι κρατάει το παιδάκι για να μετρήσει;

ΣΟΦΙΑ: Μέτρο.

ΡΑΦΑΗΛ: Μεζούρα! Μηχανική μεζούρα!

ΦΟΙΤ: Που χρησιμοποιούμε τη μηχανική μεζούρα;

ΡΑΦΑΗΛ: Στα μεγάλα πράγματα… Για παράδειγμα για να αλλάξουμε ταβάνι, αλλιώς δεν θα χωράει!

Παρουσίαση περιστάσεων μέτρησης και οργάνων μέσω Power Point.

Ας φτιάξουμε δικό μας χάρακα! Κόψαμε λωρίδες χαρτονιού και τις μοιράσαμε στα παιδιά για να δημιουργήσουν τον δικό τους χάρακα. Είχανε σαν πρότυπο την δημιουργία ενός χάρακα από εμάς ο οποίος κατασκευαζόταν ταυτόχρονα και βήμα-βήμα με τους δικούς τους. Ακόμα για να αξιολογηθεί η δραστηριότητα δείξαμε στα νήπια χάρακες που ξεκινούσαν από το 5. Και οι απαντήσεις τους στην πλειοψηφία τους ήταν ότι ο χάρακας δεν ήταν σωστός.
Ενδεικτικός διάλογος:

ΦΟΙΤ: Τον χάρακα μου τον έκανα σωστά; Από πού ξεκινάει;

ΓΑΛΑΤΕΙΑ: Όχι, ξεκινάει από το πέντε..

ΦΟΙΤ: Και γιατί είναι λάθος;

ΠΑΙΔΙΑ: Πρέπει να ξεκινάει από το μηδέν!

Κατασκευή Χάρακα.

Αποτίμηση της Εμπειρίας: 

Ήταν φανερός ο ενθουσιασμός των παιδιών και η επιθυμία τους να συμμετέχουν στις δραστηριότητες. Το ενδιαφέρον τους δεν μειώθηκε κατά την διάρκεια υλοποίησης των δραστηριοτήτων. Διαπιστώθηκε ότι οι γνώσεις τους στα μαθηματικά και στους υπολογιστές ήταν αρκετά αναπτυγμένες. Δεν γνώριζαν όμως τον μικρόκοσμο του kidspiration και δεν είχαν επιχειρήσει μέχρι τότε την κατασκευή ενός χάρακα. Τα αποτελέσματα της δραστηριότητας (επιτυχία στις δράσεις, στην μέτρηση και στην δημιουργία χάρακα στην πλειοψηφία των νηπίων) καταδεικνύει την αποτελεσματικότητα της σε μεγάλο βαθμό.

Βιβλιογραφία: 

Τζεκάκη, Μ. (2010). Μαθηματική εκπαίδευση για την προσχολική και την πρώτη σχολική ηλικία. Αλλάζοντας την τάξη των μαθηματικών. Θεσσαλονίκη: Ζυγός. Καφούση, Σ., Σκουμπουρδή Χ. (2008). Τα Μαθηματικά των παιδιών 4-6 ετών. Αθήνα: Πατάκης.