Οργάνωση διδασκαλίας του αριθμού 7
Submitted by ltme on Wed, 04/22/2015 - 11:55
Μελετώντας τον αριθμό επτά μέσα από το παραμύθι « Η Χιονάτη και οι επτά νάνο» .
Το σενάριο αυτό περιλαμβάνει δραστηριότητες που καλύπτουν το γνωστικό αντικείμενο των μαθηματικών όπως προβλέπει το ΔΕΠΠΣ για το νηπιαγωγείο.
Το εκπαιδευτικό σενάριο απευθύνεται στα παιδιά του νηπιαγωγείου και είναι συμβατό με το ΔΕΠΠΣ για το Νηπιαγωγείο (2003) καθώς οι δραστηριότητες και το λογισμικό που χρησιμοποιείται σ΄αυτό παρέχουν κατάλληλες ευκαιρίες στα παιδιά, να αναγνωρίζουν να ονομάζουν και να χρησιμοποιούν έννοιες όπως οι αριθμοί και οι σχέσεις τους με τον πραγματικό μας κόσμο καθώς και μεταξύ τους. Να διατυπώνουν συλλογισμούς, να περιγράφουν σχέσεις και διαδικασίες, να συζητούν και να επιχειρηματολογούν κάνοντας υπολογισμούς.Η απαιτούμενη υλικοτεχνική υποδομή είναι ένας ή περισσότεροι υπολογιστές. Οι υπολογιστές θα πρέπει επίσης να διαθέτουν το πρόγραμμα scratch. Τα παιδιά θα πρέπει να έχουν ένα σχετικό βαθμό εξοικείωσης με την λειτουργία που θέτει την αρχή σε μια εφαρμογή του προγράμματος αυτού. Σε δεύτερη φάση εξοικείωση με την επιλογή και τη μετακίνηση (drag and drop) αντικειμένων μέσα σε ένα υπολογιστή μια ικανότητα που σχεδόν έχουν τα περισσότερα παιδιά.
Η σύγχρονη έρευνα στη Διδακτική των μαθηματικών τονίζει ότι πολλές από τις μαθηματικές έννοιες συγκροτούνται και αναπτύσσονται σε ηλικίες πριν από την πρώτη σχολική βαθμίδα. Τα παιδιά, της προσχολικής ηλικίας, έχουν την ικανότητα να απαριθμούν μικρές ποσότητες αντικειμένων να διακρίνουν γεωμετρικά σχήματα, να ταξινομούν αντικείμενα, ως προς ένα ή δυο χαρακτηριστικά τους, να προσθέτουν και να αφαιρούν μικρές ποσότητες αντικειμένων.
Δεδομένης λοιπόν αυτής της ικανότητας των παιδιών να χειρίζονται με σχετική άνεση κάποιες από τις απλές έννοιες των μαθηματικών αποφασίσαμε να οργανώσουμε δραστηριότητες σχετικά με την ανάπτυξη της έννοιας του αριθμού 7 ώστε να αποκτήσουν τα παιδιά όσο μεγαλύτερη εξοικείωση γίνεται με τη μορφή του αλλά να αντιληφθούν και την ύπαρξή του στον κόσμο που τα περιβάλλει
Τα παιδιά χρειάζονται χρόνο και εμπειρία να κατανοήσουν την έννοια του αριθμού αν αυτό περατωθεί τότε θα είναι έτοιμα να κατανοούν έννοιες για σχέσεις μεταξύ των αριθμών όπως η πρόσθεση η αφαίρεση ο πολλαπλασιασμός και η διαίρεση.
Η απλή απαρίθμηση , η αντιστοίχιση δηλαδή προφορικών λέξεων με αντικείμενα πχ λουλούδια πούλια κτλπ που μπορούν να μετακινηθούν είναι μια μηχανιστική διαδικασία που συνήθως ξεκινά στα 2 με 3 τους χρόνια, όπως επίσης και η συνειδητοποίηση από τα παιδιά ότι η τελευταία λέξη ονοματίζει και το σύνολο των αντικειμένων. Το ότι οι αριθμοί συνδέονται μεταξύ τους με πολλές και ποικίλες σχέσεις π.χ ότι το 7 είναι περισσότερο από 4 ή ότι είναι 2 λιγότερα από το 9 ότι αποτελείται από το 3+4 ή από το 5+2 ή διαφέρει 3 αριθμούς από το δέκα είναι εγχειρήματα και στόχοι της διδασκαλίας στο νηπιαγωγείο. Ένα μέλημα επίσης του νηπιαγωγείου είναι να εμπλουτίσει τη γλώσσα των παιδιών και με λέξεις που συνδέονται με τα μαθηματικά.
Περιγραφή 1ης Δραστηριότητας
Εκμεταλλευόμενοι τις λειτουργίες του λογισμικού φτιάξαμε ένα παιχνίδι κατά το οποίο θα διαπιστώσουμε την έκταση της κατανόησης της έννοιας του αριθμού 7 απ’ όλα τα παιδιά της τάξης . Σύμφωνα με το παιχνίδι αυτό τα παιδιά καλούνται να αντιστοιχήσουν σύνολα νάνων με τον αριθμό 7. Σ αυτό το παιχνίδι τα παιδιά επίσης ασκούνται στην άμεση εκτίμηση ποσότητας, μιας και είναι εμφανής η διαφορά στον αριθμό των νάνων στο πρώτο σύνολο σε σχέση μ αυτόν στο δεύτερο.
Περιγραφή 2ης δραστηριότητας
Η επόμενη δραστηριότητα που επιλέξαμε αφορά πάλι στο εκπαιδευτικό λογισμικό Scratch. Η συγκεκριμένη εφαρμογή αποτελεί ουσιαστικά ένα εκπαιδευτικό λογισμικό κλειστού τύπου, του οποίου οι βασικές αρχές οργάνωσης υλικού και υλοποίησης δραστηριοτήτων βασίζονται στις θεωρίες του συμπεριφορισμού. Ειδικότερα, σε ότι αφορά την υποκατηγορία λογισμικών κλειστού τύπου, το λογισμικό αυτό αποτελεί ουσιαστικά μια εφαρμογή πρακτικής και εξάσκησης. Σ αυτή τη δραστηριότητα τα παιδιά με την επιλογή της κατάλληλης ομάδας νάνων βλέπουν εντελώς ρεαλιστικά την διαδικασία της αντιστοίχησης αντικειμένων μιας ομάδας με τα αντικείμενα άλλης ομάδας του ίδιου πλήθους..
Περιγραφή 3ης και 4ης δραστηριότητας
Στις επόμενες δραστηριότητες, διαπιστώνουμε ότι πρόκειται για μια πιο σύνθετη κατάσταση η οποία ουσιαστικά απαιτεί μεγαλύτερη προσοχή και ενδιαφέρον από τα παιδιά. Οι λέξεις περισσότερο λιγότερο ή το ίδιο περιγράφουν σχέσεις που συμβάλλουν γενικά στην έννοια του αριθμού. Η έννοια λιγότερο είναι πιο δύσκολη να κατανοηθεί σ’ αυτές τις ηλικίες απ’ ότι αυτές του περισσότερο και ίδιο. Σ’ αυτό το πλαίσιο δραστηριοτήτων είναι απαραίτητη η βοήθεια και η καθοδήγηση του εκπαιδευτικού .Σε δραστηριότητες όπου τίθεται το πρόβλημα τα παιδιά να εντοπίσουν και να ερμηνεύσουν τις έννοιες μεγαλύτερο μικρότερο ή ίσο και αυτά στραφούν κατευθείαν στην ιδέα ‘λιγότερο’ απ’ ότι σ’ αυτή του περισσότερου (επιλογή δηλ του λιγότερου οικείου χώρου) τότε και μόνο τότε είναι ικανά να συνδεθούν με την γνωστική ιδέα της αφαίρεσης. Σ’ αυτή ακριβώς την φάση είναι σκόπιμο να επιλέξουμε δραστηριότητες που θα διαβαθμίζονται σε επίπεδο δυσκολίας.
3η δραστηριότητα: Έτσι σαν πρώτη σε βαθμό δυσκολίας βάλαμε μια εφαρμογή στην οποία ζητάμε από τα παιδιά να βρουν πόσοι νάνοι είναι κρυμμένοι στο δάσος και δεν μπορεί να βρει η μάγισσα. Καλούνται να βρουν ανάμεσα σε δύο επιλογές το σωστό αριθμό.
4η δραστηριότητα: Στην 4η δραστηριότητα με υψηλότερο βαθμό δυσκολίας εκμεταλλευόμενοι τις λειτουργίες του λογισμικού Scratch οργανώνουμε ένα περιβάλλον ώστε τα παιδιά να πραγματοποιήσουν μια δραστηριότητα μαθηματικών με την έννοια λιγότερο έτσι ζητάμε από τα παιδιά να διαλέξουν πόσα μήλα θα πρέπει να βγάλουν από το καλάθι έτσι και να μην κουραστούν οι νάνοι αλλά και να πάρουν από ένα ο καθένας.
Περιγραφή 5ης Δραστηριότητας
Η δραστηριότητα που επιλέξαμε για το τέλος είναι μια τοποθέτηση γεγονότων με χρονική αλληλουχία .Το γνωστό παραμύθι Η χιονάτη και οι επτά νάνοι έχει χωριστεί σε επτά εικόνες-σκηνές τις οποίες ζητάμε από τα παιδιά να βάλουν στην αρχή στην σωστή σειρά από πλευράς χρόνου ενώ σε δεύτερη φάση να μπουν σε τέτοια σειρά ώστε το κάθε παιδί να φτιάξει την δική του εκδοχή στο παραμύθι. Αυτή η παραλλαγή της δραστηριότητας αποσκοπεί στον εμπλουτισμό της γλώσσας και συνδέει τα μαθηματικά με άλλο γνωστικό πεδίο την γλώσσα.Σ΄ αυτό το επίπεδο τα παιδιά ενθαρρύνονται να περιγράφουν σχέσεις και διαδικασίες, να δίνουν εξηγήσεις για τις επιλογές τους, να διατυπώνουν συλλογισμούς και να συζητούν και να επιχειρηματολογούν στο πλαίσιο πάντα των δυνατοτήτων τους.
Η Διδακτική παρέμβαση: Στον σχεδιασμό της διδασκαλίας αυτής όπως είπαμε σκοπός ήταν να αναπτυχθεί περισσότερο η έννοια του αριθμού 7 . Έτσι από ένα απλό ερέθισμα το παραμύθι και την χρήση κυρίως παιχνιδιών να επεκτείνουμε με ευχάριστο τρόπο την γνώση και κατανόηση εννοιών που συνδέονται με τον αριθμό 7. Συμπληρωματικά δε στις δραστηριότητες δάσος και μήλα στο ψηλότερο βαθμό δυσκολίας βασισμένοι στον εποικοδομισμό, προτρέπουμε τα παιδιά να ασχοληθούν με πιο σύνθετες έννοιες του περισσότερο και λιγότερο και ίσο.
Η διδακτική στρατηγική: Η διδακτική στρατηγική που χρησιμοποιήθηκε είναι η ανακαλυπτική – διερευνητική προσέγγιση με έρευνα και πειραματισμό αφού δίνουμε στα παιδιά την δυνατότητα πολλαπλών επιλογών.
Ο ρόλος του εκπαιδευτικού είναι Καθοδηγητικός. Όπου κρίνουμε βέβαια απαραίτητο κατά την διδακτική διαδικασία βοηθάμε τα παιδιά σε σχέση με τη χρήση του λογισμικού.
Ο υπολογιστής στη διδακτική μας παρέμβαση αποτελεί εργαλείο πρακτικής και εξάσκησης αλλά και αξιολόγησης των όσων διδαχτήκαν στην τάξη.
Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών για το Νηπιαγωγείο (2003)
JOHN A. VAN DE WALLE (ΈΚΤΗ ΈΚΔΟΣΗ ΣΕΛ 184-203)
Κόμης, Β. 2004, Εισαγωγή στις εκπαιδευτικές εφαρμογές των Τεχνολογιών της
Πληροφορίας και των Επικοινωνιών, Εκδόσεις Νέων Τεχνολογιών, Αθήνα.