Ο μικρός πρίγκιπας
Submitted by ltme on Tue, 04/21/2015 - 12:58
Το βασικότερο οπτικό μέσο που χρησιμοποιούμε για να πετύχουμε τους στόχους της δραστηριότητας είναι το ίδιο το scratch. Το παιδί παρακολουθώντας όλα όσα συμβαίνουν στην οθόνη οπτικοποιεί τις πληροφορίες που δέχεται και μέσω της ιστοριούλας του μικρού πρίγκιπα κατανοεί καλύτερα και ευκολότερα όσα καλείται να μάθει μέσω αυτής της δραστηριότητας. Η δραστηριότητα οδηγεί από μόνη της στο να τίθονται κάθε τόσο κάποια βασικά ερωτήματα. Αρχικά, τίθεται το ερώτημα «Πώς θα καταφέρει ο μικρός πρίγκιπας να μετρήσει όλα αυτά τα αστέρια που βλέπει στον ουρανό;». Το επόμενο ερώτημα είναι «Αφού μετρήσαμε και βρήκαμε ότι η μία ομάδα έχει 10 αστέρια πώς θα βρούμε πόσα αστέρια υπάρχουν συνολικά στην οθόνη;» και το τρίτο βασικό ερώτημα είναι «Προσθέτοντας ποιους αριθμούς βγάζουμε άθροισμα 10;». Αρχικά στο πρώτο ερώτημα τα παιδιά θα προσπαθήσουν να το απαντήσουν αρχίζοντας να μετρούν ένα ένα τα αστέρια. Σ’ αυτό το σημείο τα παιδιά καταλαβαίνουν μόνα τους ότι δε μπορούν να χρησιμοποιήσουν τον τρόπο που διάλεξαν για να κάνουν την καταμέτρηση επειδή δεν είναι σε θέση μετρήσουν έτσι τόσα πολλά αντικείμενα. Μέσα από συζήτηση με το νηπιαγωγό θα προκύψουν αρκετές ιδέες για τη λύση αυτού του προβλήματος. Το πρόγραμμα του scratch έχει τις δυνατότητες να υλοποιήσει μια πολύ καλή λύση αυτού του προβλήματος ομαδοποιώντας τα αστέρια. Αυτό θα βοηθήσει τα παιδιά να απλουστεύσουν τον τρόπο που θα κάνουν την καταμέτρηση. Μέχρι να καταλήγουν στην ιδανική απάντηση για το κάθε βασικό ερώτημα και στην ιδανική λύση κάθε προβλήματος έχουν την ευκαιρία να πειραματίζονται με το scratch και να συγκρίνουν κάθε φορά τις λύσεις που δίνουν μεταξύ τους. Με αυτό τον τρόπο τα παιδιά συνεργάζονται, διαφωνούν εποικοδομητικά και ανταλλάσσουν απόψεις και καταλήγουν στη σωστότερη λύση κατά τη γνώμη τους. Η νηπιαγωγός τους καθοδηγεί και παρεμβαίνει όπου το θεωρεί σκόπιμο. Αν δει ότι τα παιδιά ξεφεύγουν από το θέμα τους επισημαίνει το βασικό ερώτημα που θέλουν να απαντήσουν τη δεδομένη χρονική στιγμή δείχνοντάς τους ξανά το σημείο στο οποίο βρίσκεται η δραστηριότητά τους στο scratch. Στο τέλος, που θέλουμε να βρούμε όλους τους πιθανές προσθέσεις δύο αριθμών που να έχουν άθροισμα 10. Αφού βρούνε τα παιδιά τους συνδυασμούς δύο αριθμών που προσθέτουμε μεταξύ τους για να βγάλουν άθροισμα 10 συγκρίνουμε τις περιπτώσεις μεταξύ τους. Ζητάμε από τα παιδιά να παρατηρήσουν τι κοινό έχουν μεταξύ τους αυτές οι πράξεις. Συγκρίνουμε και τις πέντε περιπτώσεις μεταξύ τους. Ένα ακόμα ψηφιακό μέσο που χρησιμοποιούμε για την διεξαγωγή της δραστηριότητας είναι το video. Στο video λοιπόν που χρησιμοποιείται παρουσιάζονται τα αστέρια όπως θα φαίνονταν μέσα από ένα τηλεσκόπιο όπως αυτό που χρησιμοποιεί ο μικρός πρίγκιπας στην ιστορία μας.
ΒΗΜΑΤΑ: Κάτω βέλος: λιγοστεύουν τα αστέρια. Κενό: μεγεθύνονται τα αστέρια, σαν να γίνεται «ζουμ». Πάνω βέλος: ομαδοποιούνται τα αστέρια. Πλήκτρο s: ταξινομούνται σε σειρές. Πλήκτρο d: επικεντρώνεται η προσοχή σε μία ομάδα αστεριών. Πλήκτρο z: εμφανίζονται οι αριθμοί από το 1 ως το 9. Πλήκτρα 1, 2, 3, 4, 5: απεικονίζονται οι διάφοροι τρόποι με τους οποίους μπορεί να δημιουργηθεί ο αριθμός 10 μέσω της πρόσθεσης.
Οι αντίστροφες κινήσεις: Πλήκτρα c, v, b, n, m: επαναφορά της οθόνης στην προηγούμενη κατάσταση μετά τις αλλαγές που προκάλεσαν τα πλήκτρα 1, 2, 3, 4, και 5. Πλήκτρο x: εξαφάνιση αριθμών. Πλήκτρο f: η αντίστροφη κίνηση του πλήκτρου d. Πλήκτρο a: αντίστροφη κίνηση του πλήκτρου s, τα αστέρια εμφανίζονται σκορπισμένα. Δεξί βέλος: αντίστροφη κίνηση του κενού, τα αστέρια εμφανίζονται μικρά. Αριστερό βέλος: η οθόνη επανέρχεται στην αρχική της κατάσταση.
Μέσω της δραστηριότητας του μικρού πρίγκιπα στο scratch έχουμε βάλει ως στόχο να αναπτύξουν τα παιδιά κάποιες μαθηματικές δεξιότητες και ικανότητες. Αρχικά, πρέπει να σκεφτούν λύσεις για το πώς θα καταφέρουν να καταμετρήσουν τα 100 αστέρια που φαίνονται στον ουρανό. Προσπαθώντας να τα μετρήσουν ένα ένα καταλαβαίνουν και μόνα τους ότι τους είναι αδύνατο να τα καταφέρουν. Γι’ αυτό το λόγο μετά από συζήτηση μαζί τους καταλήγουμε στο γεγονός ότι ο μικρός πρίγκιπας θα πάρει ένα τηλεσκόπιο για να μεγενθύνει και να λιγοστέψει τα αστέρια που βλέπει. Παρόλο όμως που τα αστέρια μεγάλωσαν και λιγόστεψαν πάλι δε μπορούν να τα μετρήσουν επειδή εξακολουθούν να είναι πολλά. Γι αυτό το λόγο θα τα χωρίσουμε σε ομάδες των δέκα. Έτσι, θα μπορέσουν να μετρήσουν τα αστέρια της κάθε ομάδας ξεχωριστά και μετά να βρουν πόσα είναι συνολικά. Άρα, λοιπόν, καλούνται να κατανοήσουν τι είναι η καταμέτρηση, δηλαδή για ποιο λόγο την κάνουμε και χρειαζόμαστε να την κάνουμε και πώς μετράμε. Μ’ αυτό τον τρόπο κάνουν και την πράξη του πολλαπλασιασμού. Εφόσον γνωρίζουμε πόσα αστέρια έχει η μία δεκάδα θα προσθέσουμε το δέκα τόσες φορές όσες είναι οι ομάδες. Έτσι καταλαβαίνουν και ότι ο πολλαπλασιασμός έχει άμεση σχέση με την πρόσθεση. Μας βοηθά να προσθέσουμε αντικείμενα μεγάλου αριθμού με μεγαλύτερη ευκολία. Όμως δεν έχουν όλες οι ομάδες δέκα αστέρια. Η μία έχει τρία. Γι’ αυτό θα κάνουμε μια ταξινόμηση στα αστέρια. Δηλαδή θα τους αλλάξουμε διάταξη. Όταν τα ομαδοποιήσαμε ήταν σκόρπια. Τώρα που θα τα βάλουμε σε μια σειρά για να τους βοηθήσουμε να τα έχουν σε μια τάξη και μέσα στο μυαλό τους, θα πρέπει να κάνουν ξανά την πράξη της καταμέτρησης με τον ίδιο τρόπο που την έκαναν και πριν, ώστε να βρουν πόσα αστέρια βρίσκονται ταξινομημένα στην οθόνη. Τα χωρίσαμε σε δεκάδες εκτός από μία τριάδα, η οποία θα καταλάβουν ότι δεν έχει το ίδιο σχήμα με τις δεκάδες και εκεί θα μετρήσουν 3 αστέρια. Έτσι, όποτε τα παιδιά βλέπουν στο μέλλον αντικείμενα ταξινομημένα ακριβώς έτσι (σε δεκάδες) θα ξέρουν ότι είναι 10 και μόνο απ’ το σχήμα, χωρίς να χρειαστεί να τα μετρήσουν. Οπότε κατακτούν και μια άλλη ικανότητα, την άμεση εκτίμηση ποσότητας. Είναι σημαντικό να αναπτυχθεί αυτή η ικανότητα από τόσο μικρή ηλικία, γιατί πολλές φορές δεν την έχουν αναπτύξει ακόμα και ενήλικες. Τέλος, κρατάμε στην οθόνη μία μόνο δεκάδα ταξινομημένων αστεριών και βρίσκουμε μαζί με τα παιδιά όλους τους πιθανούς συνδυασμούς δύο αριθμών, ώστε να έχουν άθροισμα 10. Έτσι μαθαίνουν να κάνουν την πράξη της πρόσθεσης, πειραματίζονται και την κατανοούν την πράξη της πρόσθεσης.
Η μαθησιακή δραστηριότητα αντλεί στόχους από την θεματική περιοχή των Μαθηματικών έτσι όπως περιγράφεται στο νέο πιλοτικό Πρόγραμμα Σπουδών για την Προσχολική και την Πρώτη Σχολική Ηλικία. Συγκεκριμένα οι στόχοι αναφέρονται στη θεματική κατηγορία Αριθμοί και Πράξεις καθώς πραγματεύονται οι έννοιες της καταμέτρησης ποσοτήτων, των πράξεων της πρόσθεσης και του πολλαπλασιασμού και της διάταξης των αριθμών.
Ως αφόρμηση για την παρακάτω δραστηριότητα θα χρησιμοποιηθεί το παραμύθι του Μικρού Πρίγκιπα και αφού το αναλύσουμε και εστιάσουμε στα αστέρια που χρησιμοποιεί για να πετύχει τον στόχο του, αναφέρουμε στα παιδιά ότι υπάρχουν συγκεκριμένοι συνδυασμοί αστεριών οι οποίοι ονομάζονται αστερισμοί. Παρουσιάζουμε λοιπόν σε video στα παιδιά τους διάφορους αστερισμούς που υπάρχουν. Στη συνέχεια, λέμε στα παιδιά ότι οι αστερισμοί είναι πολλοί και τα αστέρια αμέτρητα. Έτσι λοιπόν τους κινούμε την περιέργεια με ένα ερώτημα του τύπου «Πιστεύετε ότι πράγματι τα αστέρια είναι τόσα πολλά που δε μπορούμε να τα μετρήσουμε;». Αφού μας απαντήσουν θα τους πούμε ότι την ίδια απορία σχετικά με τα αστέρια την είχε και ο Μικρός Πρίγκιπας. Ήθελε λοιπόν να μετρήσει τα αστέρια. «Τι θα λέγατε λοιπόν να δούμε πως τα κατάφερε;»
Κατά τη διάρκεια της παρουσίασης της δραστηριότητας, στην πρώτη οθόνη θα ξεκινήσουμε λέγοντας: «εδώ παιδιά βλέπουμε τον Μικρό Πρίγκιπα να κοιτάει τον ουρανό που είναι γεμάτος αστέρια. Τι νομίζετε ότι μπορεί να σκέπτεται όταν κοιτάει τον ουρανό; Μήπως πόσα πολλά είναι τα αστέρια; Μήπως ψάχνει να βρει έναν τρόπο να τα μετρήσει; Αν λοιπόν θέλει να τα μετρήσει ποιος κατά τη γνώμη σας είναι ο καλύτερος τρόπος να ο πετύχει αυτό;» Τα παιδιά σε αυτό το σημείο θα μας πουν τις ιδέες τους σχετικά με τον προβληματισμό του Μικρού Πρίγκιπα και θα αναδειχθούν οι απόψεις τους. Αν τα παιδιά δεν βρουν την συνέχεια, την δεύτερη οθόνη τους βοηθάμε λέγοντας: «ο μικρός Πρίγκιπας βρήκε έναν τρόπο να μετρήσει τα αστέρια. Αυτό που σκέφτηκε λοιπόν είναι να πάρει ένα τηλεσκόπιο και μετρήσει τα αστέρια σε ομάδες. Τώρα τι νομίζετε; Μήπως τώρα είναι πιο εύκολο να τον βοηθήσετε να τα μετρήσει;» Τα παιδιά σε αυτό το σημείο θα πουν ότι όντως φαίνεται πιο εύκολο τώρα αλλά ακόμα δεν γίνεται να μετρηθούν. «Άρα λοιπόν παιδιά πρέπει να γίνουν ακόμα λιγότερα για να τα μετρήσουμε, έτσι δεν είναι;» Τότε, θα περάσουμε στην τρίτη οθόνη λέγοντας στα παιδιά «εδώ τα αστέρια είναι ακόμα λιγότερα αλλά είναι σκορπισμένα. Μήπως λοιπόν είναι λύση να τα ομαδοποιήσουμε; Δηλαδή μήπως πρέπει να τα βάλουμε σε μικρές ομάδες; Για να δούμε μήπως αυτό το κάνει ευκολότερο.» Τότε περνάμε στην επόμενη οθόνη, στην οποία είναι ομαδοποιημένα τα αστέρια. Έπειτα, λέμε στα παιδιά ότι αν και τα αστέρια εμφανίζονται ομαδοποιημένα μήπως θα ήταν ακόμα καλύτερα να τα ταξινομήσουμε; Για να δούμε τι θα συμβεί τότε.» Τότε ο ταξινομούνται τα αστέρια στην επόμενη οθόνη. Στη συνέχεια παροτρύνουμε τα παιδιά να εστιάσουμε σε μία μόνο δεκάδα, πράγμα που θα διευκολύνει την μέτρηση των αστεριών. Περνάμε δηλαδή στην επόμενη οθόνη κι αρχίζουμε να επεξεργαζόμαστε ους διάφορους τρόπους με τους οποίους σχηματίζεται ο αριθμός 10 με την βοήθεια βέβαια των λεξάριθμων που εμφανίζονται στο κάτω μέρος της οθόνης.
(το στάδιο της αξιολόγησης μπορεί να γίνει σε μια άλλη διδακτική συνάντηση)
Στο στάδιο της αξιολόγησης, με σκοπό να δούμε αν τα παιδιά έχουν μάθει τις μαθηματικές έννοιες που επεξεργαζόμαστε, όπως αυτή της αρίθμησης και της καταμέτρησης καθώς και αυτές των δύο πράξεων, του πολλαπλασιασμού και της πρόσθεσης, χρησιμοποιούμε το πρόγραμμα των μαθηματικών kidspiration. Συγκεκριμένα θα δημιουργήσουμε δύο οθόνες , που τα παιδιά στην μεν πρώτη θα κληθούν να κάνουν πράξεις πρόσθεσης ενώ στην δε δεύτερη πολλαπλασιασμού. Αν μπορέσουν και λύσουν με επιτυχία τις πράξεις που όλες θα έχουν άθροισμα το 10, θα δημιουργήσουμε και άλλα προβλήματα με μεγαλύτερα αποτελέσματα. Τέλος, για να κλείσουμε την δραστηριότητά μας θα πούμε στα παιδιά να δημιουργήσουμε ένα δικό μας παραμύθι μέσα σο οποίο θα λύνουμε ένα αντίστοιχο πρόβλημα με αυτό του μικρού πρίγκιπα. Συγκεκριμένα η ιστορία μας θα πραγματεύεται τα βότσαλα της θαλάσσης, τα οποία και αυτά είναι αμέτρητα, όπως και τα αστέρια. Εκεί θα δούμε αν όλοι μας οι στόχοι που θέσαμε εξαρχής πραγματώθηκαν. Θα δούμε την άμεση εκτίμηση ποσότητας μέσω των βότσαλων που μπορούμε να φέρουμε στην τάξη, να δούμε αν έχουν κατανοήσει την χρησιμότητα και την έννοια της καταμέτρησης και τέλος πως πρέπει να χρησιμοποιούν τις αριθμητικές πράξεις.
Αναστοχασμός: Η κάθε ομάδα ή τάξη με την οποία δουλεύουμε έχει τις δικές της ανάγκες ιδιαιτερότητες και ικανότητες. Ένα από τα ενδεχόμενα με το οποίο μπορεί να έρθουμε αντιμέτωπες είναι τα παιδιά της τάξης να μην είναι σε τέτοιο επίπεδο ώστε να μπορούν να αντιμετωπίσουν τη συγκεκριμένη δραστηριότητα και να μπορούν να ανταπεξέλθουν σε όλα όσα τους ζητούνται. Άρα λοιπόν σε αυτή την περίπτωση δεν θα προχωρούσαμε στην πράξη της πρόσθεσης αλλά οι στόχοι μας θα περιορίζονταν στην εκμάθηση της καταμέτρησης, της ταξινόμησης και της άμεσης εκτίμησης της ποσότητας. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει βέβαια και η περίπτωση να έρθουμε αντιμέτωπες με παιδιά που έχουν υψηλό νοητικό επίπεδο και ετοιμότητα απέναντι στην διδασκαλία μας. Σε αυτή τη περίπτωση δεν πρέπει να περιοριστούμε μόνο σε αυτά που έχουμε προγραμματίσει να διδάξουμε αλλά πρέπει να προσαρμόσουμε το πρόγραμμά μας αναλόγως. Δηλαδή, θα μπορέσουμε να επεκταθούμε περισσότερο στη δραστηριότητα και στους στόχους της. Για παράδειγμα θα μπορούσαμε να επικεντρώσουμε την προσοχή μας όχι μόνο στους συνδυασμούς αριθμών με άθροισμα το δέκα αλλά και άλλων αριθμών όπως το δώδεκα κ.τ.λ. Αυτό θα ήταν απαραίτητο να γίνει για δύο λόγους, αρχικά γιατί εφόσον τα παιδιά είναι σε θέση να ανταπεξέλθουν σε πιο δύσκολες και απαιτητικές να αυξήσουμε το επίπεδο αλλά και δεύτερον για να μείνει αμείωτο το ενδιαφέρον.