Το ηλιακό μας σύστημα
Submitted by ltme on Fri, 09/12/2014 - 12:04
Βασική σκέψη της εργασίας μας ήταν να γνωρίσουμε στα νήπια τη σφαίρα και τα χαρακτηριστικά της μέσα από το ηλιακό μας σύστημα. Αυτή η ιδέα προήλθε από την ταινία Agora (2009), στην οποία η μαθηματικός φιλόσοφος Υπατία προσπαθούσε να κατανοήσει τις κινήσεις των πλανητών, αλλά και το σχήμα τους. Στόχοι μας ήταν να εμπλουτίσουμε τις μαθηματικές γνώσεις των παιδιών όσον αφορά τη σφαίρα και τα χαρακτηριστικά της (περίμετρος, διάμετρος, ακτίνα) μέσα από τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, να γνωρίσουμε στα παιδιά την έλλειψη με αφορμή τις τροχιές των πλανητών γύρω από τον ήλιο, καθώς και να αντιλαμβάνονται τις διαφορές στα μεγέθη. Επιπρόσθετα, μια ακόμη επιδίωξή μας ήταν η ανάπτυξη του λεξιλογίου των νηπίων τόσο από την εκμάθηση των ονομάτων των πλανητών , όσο και από την αντιστοίχηση των ιδιοτήτων της σφαίρας με τις έννοιες ακτίνα, διάμετρος, περίμετρος. Οι στόχοι μας αυτοί επιτεύχθηκαν στη διάρκεια τριών ημερών (5 ωρών) σε ένα νηπιαγωγείο του Βόλου.
Power point/ Αποσπάσματα ταινίας Agora ( 2009)/ Πρόγραμμα Cabri 3D/ Μοντέλα σφαίρας/ Αυτοσχέδιο διαστημόπλοιο/ Αυτοσχέδιο πλανητικό σύστημα/ Αυτοσχέδιο επιτραπέζιο/ Πορτοκάλι/ Χάρτης κρυμμένου θησαυρού/ Κάρτες εργασίας/ Χαρτί Α4/ Μαρκαδόροι/ Χαρτόνια/ Πλαστελίνες/ Κιμωλία/ Νήματα
Πλανήτες από το διάστημα! Υλικά για την κατασκευή των πλανητών: Αλεύρι/ Νερό (αναλογία 1/3) Μπαλόνια/ Εφημερίδες – Περιοδικά/ Γλαστράκια/ Πινέλα/ Ακρυλικά χρώματα/ Χαρτόνι/ Ψαλίδι/ Κόλλα.
Αρχικά, διαλύουμε το ένα ποτήρι αλεύρι στα τρία ποτήρια νερό και τα θερμαίνουμε σε μια κατσαρόλα. Στη συνέχεια, αφού ανακατεύουμε το μείγμα διαρκώς, το αφήνουμε να κρυώσει. Φουσκώνουμε τα μπαλόνια στα επιθυμητά μεγέθη. Κόβουμε τις εφημερίδες και τα περιοδικά σε λωρίδες. Ύστερα, με ένα πινέλο αλείφουμε την επιφάνεια των μπαλονιών με το κρύο πια μείγμα και προσθέτουμε στρώσεις –στρώσεις τις λωρίδες των εφημερίδων αφήνοντας μια μικρή περιοχή ανέπαφη για να σπάσουμε τα μπαλόνια όταν αυτά στεγνώσουν . Στην πορεία, τα τοποθετούμε σε γλαστράκια τα οποία θα χρησιμοποιήσουμε ως βάσεις και τα αφήνουμε να στεγνώσουν και να στερεοποιηθούν. Παίρνουμε τα μπαλόνια αφού έχουν στεγνώσει και τα βάφουμε με ακρυλικά χρώματα, στις αποχρώσεις των πλανητών. Κόβουμε ένα χαρτόνι σε σχήμα δακτυλίου και το κολλάμε με προσοχή στον πλανήτη που αντιστοιχεί στον Κρόνο. Τέλος, σπάζουμε τα μπαλόνια και τα αφαιρούμε από το εσωτερικό των έτοιμων πια πλανητών.
Ταξίδι στο διάστημα! Υλικά για την κατασκευή του επιτραπέζιου παιχνιδιού: Γαλάζιο χαρτόνι canson για τον ουρανό/ κίτρινο χαρτόνι canson για τα αστέρια/ εικόνες για τα σημεία των δοκιμασιών (πλανήτες, αστροναύτες, διαστημόπλοιο)/ μαρκαδόρους/ κόλλα.
Για στην εφαρμογή του παιχνιδιού θα χρειαστείς επιπλέον αυτοσχέδιο ζάρι και πούλια.
Πώς το φτιάχνεις: 1.Κατασκευάζεις ένα αστέρι σε ένα χαρτί Α4 για πρότυπο 2.Με βάση το πρώτο αστέρι κατασκευάζεις όσα αστέρια χρειάζεσαι ως "βήματα" για το επιτραπέζιο σου 3.Τοποθετείς τα αστέρια με κόλλα πάνω στο γαλάζιο χαρτόνι 4.Βρίσκεις εικόνες σχετικές με το θέμα (αστροναύτη, μετεωρίτες) και τις τοποθετείς ανάμεσα στα αστέρια ώστε να αποτελούν τα "βήματα-δοκιμασίες" του παιχνιδιού 5.Γράφεις του αριθμούς κάτω από τα αστέρια και τις εικόνες του επιτραπέζιου και . . .έτοιμοι για εκτόξευση!
Τρελό διαστημόπλοιο! Υλικά για την κατασκευή του διαστημόπλοιου: Ένα κουτί από γάλα/ Ακρυλικό χρώμα (μπλε) Χαρτόνι (για τα φτερά και τις τουρμπίνες)/ Ψαλίδι/ Κόλλα/ Μαύρο μαρκαδόρο.
Πώς το φτιάχνεις:1. Βάφεις το χαρτόνι με το μπλε ακρυλικό χρώμα 2. Σχεδιάζεις στο χαρτόνι τα δύο φτερά και τις τουρμπίνες 3. Τα κόβεις με το ψαλίδι 4. Κολλάς τα φτερά και τις τουρμπίνες στο κουτί 5. Σχεδιάζεις τα παράθυρα και τις περαιτέρω λεπτομέρειες με το μαύρο μαρκαδόρο στο κουτί.
Ημερολόγιο περιγραφής των δραστηριοτήτων :
1η Μέρα
Η πρώτη μέρα μας στο νηπιαγωγείο ξεκίνησε, στη γωνιά της συζήτησης στο χαλί της οποίας σχηματίσαμε τις ελλειπτικές τροχιές των πλανητών του ηλιακού μας συστήματος με χαρτοταινία. Στη συνέχεια, καλέσαμε τα παιδιά και καθίσαμε όλοι σε ένα κύκλο. Με τη βοήθεια ενός αυτοσχέδιου διαστημόπλοιου κάναμε την πρώτη μας γνωριμία με τα παιδιά, τα οποία αναρωτιόντουσαν για το που χρησιμεύουν οι χαρτοταινίες σε σχήμα έλλειψης στο πάτωμα. Με βάση αυτό το γεγονός εισαχθήκαμε στο θέμα μας, γνωρίζοντας στα παιδιά την Υπατία μέσω μιας σύντομης παρουσίασης (Power Point) καθώς και τριών χαρακτηριστικών αποσπασμάτων από την ταινία Agora(2009). Κατόπιν, ξεκινήσαμε μια συζήτηση με τα νήπια με σκοπό να εκμαιεύσουμε τις ήδη υπάρχουσες γνώσεις τους για το πλανητικό μας σύστημα καθώς και το τι θα ήθελαν να μάθουν δημιουργώντας ιστογράμματα. Αφού ολοκληρώσαμε τα ιστογράμματα, τους παροτρύναμε να πάνε να ζωγραφίσουν με μαρκαδόρους πως φαντάζονται τους πλανήτες. Ολοκληρώνοντας τις ζωγραφιές, οδηγηθήκαμε στη γωνιά της συζήτησης στη μοκέτα της οποίας είχαμε τοποθετήσει τους πλανήτες πάνω στις τροχιές από χαρτοταινία. Με αυτή την αφορμή, ξεκινήσαμε ένα διάλογο για τους πλανήτες, τα ονόματά τους, το σχήμα και την τροχιά τους. Πάνω σ’ αυτό, τους κάναμε μια παρουσίαση (Power Point), με διάφορες φωτογραφίες για την όψη των πλανητών στην πραγματικότητα. Αφού επαναλάβαμε αρκετές φορές μέσω λεκτικού παιχνιδιού τις ονομασίες των πλανητών ολοκληρώσαμε την πρώτη μας συνάντηση.
Ιστολόγιο 1ης Μέρας:
| Τι ξέρουν | Τι θέλουν να μάθουν |
| Με ένα δαχτυλίδι από έξω | Σεισμός |
| Μεγάλος | Πώς γυρίζουν γύρω-γύρω |
| Μεγάλος, ένα κολιέ διαστημικό άλογο | Πώς τους λένε |
| Να έχει ελιά | Σχήμα |
| Σχήμα μπαλονιού | |
| Μοιάζει με ψωμί | |
| Στρόγγυλος | |
| Χρωματιστός | |
| Ροζ, κίτρινο, φούξ, καφέ, θαλασσί, πράσινο, άσπρο, χρυσό |
Ενδεικτικοί διάλογοι:
|
1.Φοιτήτρια: Ποιο σχήμα νομίζετε πως είναι αυτό;
Νήπιο: Στρόγγυλο 2.Φοιτ: Ξέρετε ποια είναι η περίμετρος; Νηπ: Όχι κυρία Νηπ : Την ακτίνα του ποδηλάτου! (Στη συνέχεια ακολούθησε συζήτηση για τις έννοιες περίμετρος, διάμετρος και ακτίνα) 4.Φοιτ: Που συναντάτε ακτίνες στην καθημερινή σας ζωή; 5.Φοιτ: Πώς να κινείται άραγε η γη και οι υπόλοιποι πλανήτες; |
2η Μέρα
Τη δεύτερη ημέρα μας στο νηπιαγωγείο ξεκινήσαμε με την αναφορά στο ηλιακό μας σύστημα, έτσι ώστε να κάνουμε την σύνδεση με την ημέρα που προηγήθηκε. Ύστερα από επιθυμία των παιδιών και δική μας καθοδήγηση, προσπάθησαν τα ίδια, με υλικό τους αυτοσχέδιους πλανήτες, να αναπαραστήσουν την περιστροφή των πλανητών γύρω από τον εαυτό τους, αλλά και την περιφορά τους γύρω από τον ήλιο. Εν συνεχεία, με αφόρμηση τα όσα προηγήθηκαν, οδηγηθήκαμε στο βασικό θέμα της εργασίας μας, τη σφαίρα. Κατόπιν, παρουσιάσαμε στα παιδιά διάφορα μοντέλα σφαίρας, τα οποία είχαν την δυνατότητα να τεμαχίζονται σε επιμέρους τμήματα ( ½, 1/3 ,1/4, 1/8 ) και να ανασυντίθενται με τη βοήθεια μαγνητών. Μέσα από αυτά τα μοντέλα, τα νήπια μπόρεσαν να γνωρίσουν τα χαρακτηριστικά της σφαίρας, όπως η περίμετρος, η διάμετρος και η ακτίνα, καθώς τους δόθηκε η ευκαιρία να τα επεξεργαστούν. Στην πορεία μετρήσαμε τις περιμέτρους των πλανητών με νήμα. Συγκρίνοντας τα νήματα αντιληφθήκαμε ότι όσο αυξάνεται το μήκος του νήματος, αυξάνεται και το μέγεθος του πλανήτη. Ύστερα, χρησιμοποιήσαμε το πρόγραμμα Cabri 3D, το οποίο παρουσιάζει τα σχήματα του επιπέδου σε τρεις διαστάσεις, γεγονός που ενθουσίασε τα παιδιά και ώθησε στην καλύτερη κατανόηση του σχήματος της σφαίρας. Στο τέλος της δεύτερης μέρας, μαζευτήκαμε όλοι στη γωνιά των εικαστικών για να εφαρμόσουμε στην πράξη τις μέχρι τότε γνώσεις μας για τους πλανήτες και το σχήμα της σφαίρας, δημιουργώντας ατομικά το ηλιακό μας σύστημα με πλαστελίνη, την οποία έπλασαν τα νήπια με μεγάλη επιτυχία.
3η Μέρα
Στην τρίτη και τελευταία μας συνάντηση, υλοποιήσαμε συνολικά τρείς δραστηριότητες. Αρχικά μοιράσαμε στα παιδιά φύλλα εργασίας, στα οποία υπήρχαν κύκλοι σε διάφορα μεγέθη και κλήθηκαν να χρωματίσουν τους κύκλους από τον μικρότερο στο μεγαλύτερο. Μέσω της δραστηριότητας αυτής τα παιδιά ήρθαν σε επαφή με την έννοια της σύγκρισης καθώς και με τις έννοιες του μικρότερου και του μεγαλύτερου. Μετά την ολοκλήρωση της πρώτης δραστηριότητας ακολούθησε το επιτραπέζιο παιχνίδι. Το παιχνίδι αυτό είχε προκατασκευαστεί από εμάς και είχε ως στόχο του τόσο την αξιολόγηση των όσων είχαμε συζητήσει στα πλαίσια της τάξης τις προηγούμενες μέρες όσο και την ευχαρίστηση των παιδιών. Ήταν ένα επιτραπέζιο το οποίο συνδυάστηκε με παιχνίδι θησαυρού. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες των τεσσάρων ατόμων η καθεμία. Σε κάθε ομάδα δόθηκε ένας χάρτης θησαυρού. Ένα άτομο κάθε ομάδας εκ περιτροπής έριχνε το ζάρι και μετακινούσε το πιόνι της τόσες θέσεις όσες έδειχνε το ζάρι. Αν κάποια ομάδα έπεφτε πάνω σε βήμα-δοκιμασία τότε έπρεπε να συμβουλευτεί το χάρτη της , να κατευθυνθεί προς το μέρος που της υποδείκνυε, να βρει το κρυμμένο χαρτάκι της δοκιμασίας και να εκτελέσει με επιτυχία την δοκιμασία έτσι ώστε να φτάσει στο τέλος. Το δοκιμασίες αφορούσαν : την σειρά των πλανητών και τις κινήσεις τους (περιστροφή, περιφορά) αλλά και τα συστατικά στοιχεία της σφαίρα. Αφού όλες οι ομάδες έφταναν στον τερματισμό του παιχνιδιού, λάμβαναν την τελευταία πια οδηγία που τους κατεύθυνε στο σημείο του κρυμμένου θησαυρού. Εκεί τους περίμενε μια έκπληξη (γλειφιτζούρια και τρελομπαλάκια). Σαν τελευταία και ανακεφαλαιωτική δραστηριότητα, συγκεντρώσαμε τα παιδιά στην γωνιά της συζήτησης και χρησιμοποιώντας τα μοντέλα σφαίρας τους ζητήσαμε να μας δείξουν τα στοιχεία της (περίμετρος, διάμετρος, ακτίνα).
Από την είσοδο μας στο νηπιαγωγείο το κλίμα που δημιουργήθηκε εκ μέρους των παιδιών ήταν πολύ φιλικό. Προσπαθήσαμε και πιστεύουμε πως καταφέραμε να υλοποιήσουμε τους στόχους μας, διευρύνοντας τους γνωστικούς ορίζοντες των παιδιών και κρατώντας όσο το δυνατόν περισσότερο το ενδιαφέρον τους αμείωτο. Τα παιδιά θεωρούμε πως κατάφεραν να διευρύνουν τις γλωσσικές και μαθηματικές τους ικανότητες. Πιο συγκεκριμένα, τα νήπια εμπλούτισαν το λεξιλόγιο τους κατακτώντας τα ονόματα των πλανητών . Γνώρισαν την έλλειψη μέσα από τις τροχιές τους, ενώ παράλληλα κατάφεραν να αναληφθούν την κίνησή τους δηλαδή την περιστροφή γύρω από τον εαυτό τους και την περιφορά γύρω από τον ήλιο. Έδειχναν ενδιαφέρον εκφράζοντας το μέσα από πλήθος ερωτήσεων και αποριών. Σημαντικό ήταν επίσης το γεγονός πως τα παιδιά σε αρκετά σύντομο χρονικό διάστημα κατέκτησαν τις έννοιες της περιμέτρου, της διαμέτρου και της ακτίνας. Με μεγάλη επιτυχία έφεραν εις πέρας την δραστηριότητα που είχε ως θέμα της τις συγκρίσεις μεγεθών. Αξιοσημείωτο ήταν το γεγονός ότι τα νήπια μας εξέπληξαν με την ετοιμότητα, την εγρήγορση, την εξυπνάδα, την ταχύτητα αντίληψης και κατανόησης των νέων πληροφοριών που τους παρείχαμε. Βέβαια, μετρημένες ήταν οι φορές τις οποίες χάναμε την προσοχή και το ενδιαφέρον τους αλλά μετά από λίγο καταφέρναμε να το επαναφέρουμε. Πιστεύουμε ότι σε γενικές γραμμές ανταποκριθήκαμε στις απαιτήσεις των παιδιών και επιτύχαμε τους στόχους μας.