Εμπειρία και Έμπνευση

Σιακαβάρα Ιωάννα -Βάια, Τσιμπουκέλη Τριανταφυλλιά
Περίληψη: 

Πήραμε συνέντευξη από έναν ξυλουργό και μια φοιτήτρια αρχιτεκτονικής με σκοπό να δούμε πως χρησιμοποιεί ο καθένας τους τα τεχνομαθηματικά και τα ψηφιακά μέσα. Επίσης είδαμε τις σχέσεις τους με τους άλλους ανθρώπους του ίδιου χώρου, τις μεθόδους και τις τεχνικές που ακολουθούνε και πώς έχει επηρεαστεί ο τρόπος ζωής τους από το επάγγελμά τους.

Η πρακτική τεχνομαθηματικών : 

Η ξυλουργική αφορά την επεξεργασία εργοστασιακών, ακατέργαστων προϊόντων όπως το ξύλο και η μελαμίνη. Οι περισσότεροι ασχολούνται με την κοπή των υλικών τα οποία στη συνέχεια τα δίνουν σε οικοδόμους κι εκείνοι τα μοντάρουν, δηλαδή ενώνουν τα κομμάτια μεταξύ τους. Η αρχιτεκτονική αφορά το σχεδιασμό ενός κτιρίου από το πώς θα είναι οι όψεις του μέχρι το ποια θα είναι η δομή του κτιρίου. Απαραίτητη είναι η συνεργασία του αρχιτέκτονα με τον πολιτικό μηχανικό και κυρίως για το στατικό κομμάτι δηλαδή για την αντοχή του κτιρίου στα φυσικά φαινόμενα. Επίσης ο αρχιτέκτονας μπορεί να αναλάβει έργα μικρότερης έκτασης όπως κτίρια και πολυκατοικίες, ενώ ο πολιτικός μηχανικός αναλαμβάνει έργα μεγαλύτερης έκτασης όπως δρόμους και γέφυρες.

Προβληματική της Έρευνας Πεδίου σε Πρακτικές ΤεχνοΜαθηματικών: 

Η συγκεκριμένη επιτόπια έρευνα είναι σημαντική γιατί μας δίνει τη δυνατότητα να γνωρίσουμε τις πρακτικές τεχνομαθηματικών που χρησιμοποιούν η φοιτήτρια αρχιτεκτονικής και ο ξυλουργός και να τις συγκρίνουμε μεταξύ τους. Ερχόμαστε σε επαφή με τα δύο υποκείμενα και τα εξετάζουμε σε σχέση με το περιβάλλον στο οποίο δρουν. Δηλαδή πώς ο περιβάλλων χώρος επηρεάζει τον τρόπο ζωής, τον τρόπο σκέψης και τη γλώσσα. Ο ξυλουργός έχει αποκτήσει γνώσεις μέσω της άτυπης μάθησης δηλαδή της μαθήτευσης και της πρακτικής, ενώ η φοιτήτρια μέσω της τυπικής μάθησης δηλαδή μέσω της παρακολούθησης θεωρητικών και πρακτικών μαθημάτων. Σκοπός μας είναι η κατανόηση της λειτουργίας των δύο τρόπων μάθησης και τελικά η σύγκρισή τους. Γενικά από τη δική μας επιτόπια έρευνα και από τις άλλες έρευνες που αναφέρονται στη βιβλιογραφία, φαίνεται ότι εκτός από το κυρίαρχο σύστημα τεχνομαθηματικών που εμφανίζεται στον δυτικό κόσμο (επιπολιτισμός), έχουν αναπτυχθεί κι άλλα συστήματα τεχνομαθηματικών πιο βιωματικά που αξιοποιούνται σε μεγαλύτερο βαθμό από κάποιες ομάδες όπως από τους ξυλουργούς.

Μεθοδολογικά Βήματα: 

Αρχικά ψάχναμε να βρούμε κάποιον επιπλοποιό που να αναλαμβάνει όχι μόνο την πώληση αλλά και την κατασκευή των επίπλων, για να του πάρουμε συνέντευξη. Ωστόσο δεν βρήκαμε κάποιον και μας παρέπεμψαν στον κύριο Νίκο τον ξυλουργό. Περάσαμε από τον χώρο δουλειάς του και αφού του εξηγήσαμε τον σκοπό της συνέντευξης, εκείνος δέχτηκε με προθυμία. Ορίσαμε μια ημερομηνία όπου πήγαμε και πραγματοποιήσαμε τη συνέντευξη. Είχαμε μια ανησυχία αν θα μπορούσε να διαθέσει τον απαραίτητο χρόνο λόγω του φόρτου εργασίας του αλλά εκείνος ήταν από την πρώτη στιγμή πολύ φιλικός και μας έκανε να νιώσουμε οικεία. Από την άλλη μεριά, η φοιτήτρια ήταν γνωστή μας και συναντηθήκαμε μαζί της. Την ενημερώσαμε για το λόγο της συνέντευξης και τις ερωτήσεις που θα ειπωθούν και της είπαμε να έχει έτοιμο κάποιο έργο ή ότι θα πρέπει να φτιάξει εκείνη τη στιγμή για να είναι προετοιμασμένη.

Τεχνομαθηματικά ως πρακτική γραμματισμού: 

Ο ξυλουργός ασχολείται με τη μεταποίηση ακατέργαστων υλικών όπως το ξύλο, οι μελαμίνες και τα MDF που είναι χαρτοπολτός. Παράλληλα ασχολείται με την κατασκευή επίπλων όποτε έχει χρόνο. Συγκεκριμένα μας είπε «Αν θέλει ο πελάτης ένα ντουλάπι με συγκεκριμένα μέτρα, βγάζω εγώ τα μέτρα, τα κόβω, τα ετοιμάζω και τα παίρνει ο μάστορας μετά, τα πηγαίνει στην οικοδομή και τα μοντάρει. Έπειτα αν είναι ένα έπιπλο συγκεκριμένο που μπορώ να το φτιάξω εγώ, αν έχω χρόνο, το φτιάχνω». Η φοιτήτρια αρχιτεκτονικής παρακολουθεί ως επί το πλείστον πρακτικά μαθήματα και εργαστήρια όπως μας είπε και η ίδια «είναι ελάχιστα θα έλεγα τα μαθήματα στα οποία πρέπει απλά να διαβάσεις. Κατά κύριο λόγο είναι ένα πρακτικό κομμάτι το κυρίως μέρος της αρχιτεκτονικής όπου πρέπει να κάνει κάποιος σχέδια, μακέτες, φωτορεαλιστικά, να επιλέγει κατά κάποιο τρόπο με βάση κάποιες γνώσεις αλλά κυρίως με το ένστικτό του το πώς θα λειτουργήσει μέσα στο εργαστήριο». Παράλληλα παρακολουθεί σεμινάρια και συνέδρια στα οποία παρευρίσκονται καθηγητές από πανεπιστήμια του εξωτερικού. «Είναι πολύ πιο βασικό να βλέπεις λίγο τι κυκλοφορεί και έξω από τα δικά σου νερά και να ξέρεις ότι δε ζεις σε μία μικρή φούσκα που λέγεται Ελλάδα ή Βόλος αλλά υπάρχουνε και άλλα κομμάτια για το πάζλ». Όσον αφορά στις αξίες για τον ξυλουργό είναι απαραίτητη η ακρίβεια στις μετρήσεις και η οργάνωση του χώρου και του χρόνου. Το ίδιο ισχύει και για τη φοιτήτρια η οποία επιπλέον έχει μία τάση για τελειομανία. «Θέλουμε να βρίσκουμε τα πράγματά μας και να τα έχουμε τριγύρω. Μπορεί να φαίνεται σε κάποιον ένα χάος το γραφείο ενός αρχιτέκτονα, ο ίδιος ο αρχιτέκτονας όμως θα ξέρει αν του μετακίνησες ένα οποιοδήποτε χαρτάκι». Επιπλέον μπορεί ο προγραμματισμός να είναι απαραίτητος για τη δουλειά της, αλλά οι περισσότεροι φοιτητές δεν τον τηρούν. «Τουλάχιστον στα πέντε χρόνια που είμαι σε αυτή τη σχολή δεν έχω δει κάποιον που να έρθει και να πει ότι το deadline είναι τότε και είναι οκ». Όσον αφορά στο ιδεολογικό κομμάτι, ο ξυλουργός κατασκευάζει τα έπιπλα που του ζητάνε οι πελάτες αλλά με τη σειρά και τον τρόπο που θέλει εκείνος, χωρίς να του υποδεικνύει κάποιος τις μεθόδους και τις τεχνικές που θα ακολουθήσει. Αντίθετα η φοιτήτρια για την διεκπεραίωση μιας εργασίας ακολουθεί τις οδηγίες των καθηγητών, τη σχετική βιβλιογραφία που υποδεικνύουν και λαμβάνει υπόψη της τις προτάσεις τους. Βέβαια απαραίτητη είναι και η φαντασία του κάθε φοιτητή.

Συμβάντα της συγκεκριμένης πρακτικής τεχνομαθηματικών: 

Ο ξυλουργός μας έδειξε ένα έπιπλο, συγκεκριμένα ένα σκρίνιο. Σε αυτό βάζουμε φλιτζάνια και κούπες σε βιτρίνα ενώ στο κάτω μέρος υπάρχουν ντουλάπια που διαμορφώνουν έναν αποθηκευτικό χώρο. Δεν ήταν απλή δουλειά, ήταν δύσκολη γιατί έπρεπε αρχικά να ψάξει κάποιο καλούπι, να κολλήσει τα κομμάτια ξύλου το ένα μετά το άλλο και να φέρει το σχήμα που ήθελε. Στη συνέχεια έπρεπε να το διαμορφώσει στην κορδέλα. Μετά έπρεπε να πάρει το ξύλο, να το τρίψει και να βάλει πάνω σε αυτό το ρούτερ ή τη σβούρα. Με την πάροδο του χρόνου οι ξυλουργοί άρχισαν να χρησιμοποιούν εργαλεία που ελάττωσαν το χρόνο κατασκευής ενός έργου όπως το ρούτερ που είναι ηλεκτρικό και αντικατέστησε τη βαριοπούλα και το σκαρπέλο. Η φοιτήτρια μας έδειξε μία πολυμορφική μακέτα που είχε φτιάξει, ένα κοντέινερ ως σκηνικό για ένα έργο του Μπρεχτ. Είναι ένα ορθογώνιο κατασκεύασμα που έχει στην οροφή δύο ανοίγματα που λειτουργούν ως δίοδοι και έχει σκάλες για να φαίνεται πώς ανεβαίνει ο ηθοποιός στην οροφή. Εσωτερικά υπάρχουν κάθετα πανέλα τα οποία είναι μεταβλητά για τους λόγους της παράστασης και τα έχει φτιάξει στο χέρι. Επιπλέον έχει θήκες οι οποίες αποτελούνται από ορθογώνια πτυσσόμενα κομμάτια τα οποία λειτουργούν ως τραπέζι ή κάθισμα για τους ηθοποιούς. Χρησιμοποίησε τα βασικά εργαλεία δηλαδή ένα ορθογώνιο τρίγωνο, κοπίδι και κλιμακόμετρο. Τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούν επίσης τον υπολογιστή για να κάνουν ακριβείς υπολογισμούς και το λέιζερ για να κόψουν υλικά που λόγω του πάχους και της υφής δεν μπορούν να κοπούν με το κοπίδι.

Παραπάνω έχουμε βάλει κάποιες φωτογραφίες που απεικονίζουν τα μηχανήματα που χρησιμοποιούνε οι δύο συνεντευξιαζόμενοι. Στην πρώτη φωτογραφία βλέπουμε στα αριστερά την πλάνη, που καθαρίζει το ξύλο, στο βάθος είναι μια μικρή κορδέλα που δίνει σχήμα στο ξύλο όπως στρόγγυλο. Στη συνέχεια πίσω από την κορδέλα βρίσκεται πάνω στον πάγκο ο κόπτης που διαμορφώνει τις γωνίες στο ξύλο και πάνω του αναγράφονται οι μοίρες για να επιλέξεις με ακρίβεια τη γωνία που θέλεις. Στη φωτογραφία το πρώτο μηχάνημα που φαίνεται είναι μία μικρή ραμπουλντόζα η οποία κάνει απλές εργασίες όπως τάπες για μπετά και κόβει ίσα ξύλα. Τέλος δεξιά φαίνεται μια μεγάλη ραμπουλντόζα με εφτά κεφαλές, στην οποία γίνονται πατώματα, ταβάνια και κορνίζες. Στην τέταρτη φωτογραφία βλέπουμε ακόμα ένα μηχάνημα που χρησιμοποιεί ο ξυλουργός, το τεμαχιστικό, το οποίο κόβει τα ξύλα κι έχει μία κλίμακα με αναγραφόμενα τα εκατοστά πάνω του. Στην τρίτη φωτογραφία βλέπουμε ένα ρούτερ το οποίο χρησιμοποιείται στις σκάλες για να στρογγυλέψει τις γωνίες ώστε να μην είναι τετράγωνες και κάνει και τρύπες για να μπουν οι μεντεσέδες σε ντουλάπια. Κάποια επιπλέον εργαλεία που χρησιμοποιεί ο ξυλουργός είναι η σβούρα που κάνει διαμορφώσεις- σχέδια στο ξύλο και είναι επικίνδυνη γιατί κρατάς το ξύλο. Υπάρχουν δύο μηχανήματα για πατζούρια, ένα για γερμανικά κι ένα για γαλλικά.

Η δεύτερη φωτογραφία δείχνει δύο μηχανήματα που χρησιμοποιούν οι φοιτητές αρχιτεκτονικής. το πρώτο αριστερά είναι για την κοπή ξύλου και το δεύτερο στα δεξιά για την κοπή μετάλλου. Στην πέμπτη φωτογραφία παρατίθεται ακόμα ένα εργαλείο για την κοπή ξύλου. Στην έκτη έχουμε ένα κλιμακόμετρο. Στην έβδομη φαίνεται ένα ψηφιακό πρόγραμμα το autocad το οποίο χρησιμοποιείται για την σχεδίαση δισδιάστατων και τρισδιάστατων κατασκευών όπως ένα σπίτι και στην όγδοη το autodesk 3ds max το οποίο χρησιμοποιείται για την οπτικοποίηση αντικειμένων σε τρισδιάστατη μορφή μόνο. Άλλα προγράμματα είναι το adobe indesign, adobe photoshop, adobe illustrator και google sketchup.

Διάμεσοι ή διαμεσολαβητές γραμματισμού για την συγκεκριμένη πρακτική στα τεχνομαθηματικά: 

Ο ξυλουργός έμαθε την τέχνη αρχικά παρατηρώντας τον πατέρα του που είχε εργοστάσιο ξυλουργικής. Στη συνέχεια μαθήτευσε σε κορυφαίους μάστορες. Ο καθένας τους είχε διαφορετική μέθοδο. Σημαντικός είναι και ο τρόπος σκέψης γιατί ο μάστορας που του έμαθε να κατασκευάζει σκάλες χρησιμοποιούσε παραδοσιακά, χειροκίνητα, μη ηλεκτρικά εργαλεία (βαριοπούλα και σκαρπέλο) ενώ εκείνος χρησιμοποίησε ηλεκτρικά. Όπως λέει και ο ίδιος «Παίζει ρόλο πότε θα σου παρουσιαστεί το εργαλείο για να το χρησιμοποιήσεις, ανάλογα πώς προχωράει η τεχνολογία, προχώρησα κι εγώ». Η Άννα αποκτά γνώσεις και εμπειρίες μέσα από τα εργαστήρια και τις διαλέξεις των καθηγητών του πανεπιστημίου αλλά και κατά τη διάρκεια της πρακτικής που παρατηρούσε και βοηθούσε κάποιον αρχιτέκτονα.

Δίκτυα μάθησης και διάχυσης γνώσης της συγκεκριμένης πρακτικής τεχνομαθηματικών : 

Ο κύριος Νίκος συναναστρέφεται με άλλους ξυλουργούς, οι σχέσεις τους είναι φιλικές και ανταλλάσσουν ιδέες και υλικά όταν κάποιος έχει έλλειψη. Επίσης συνεργάζεται με τον αδερφό του παρόλο που ο καθένας έχει αναλάβει την επεξεργασία διαφορετικού υλικού. Σημαντική είναι και η σχέση του με τους πελάτες όπου αυτοί καθορίζουν το υλικό, τις διαστάσεις και την τιμή του επίπλου. Η Άννα μέσω της παρακολούθησης επιμορφωτικών σεμιναρίων και συνεδρίων όπου παρευρίσκονται καθηγητές από πανεπιστήμια του εξωτερικού, διευρύνει τους ορίζοντές της και έρχεται σε επαφή με διαφορετικές τεχνικές. Έχει διαμορφώσει παρέες και φιλίες με άλλους συμφοιτητές της ενώ με κάποιους άλλους απλά συνεργάζεται στα πλαίσια του μαθήματος. Μέσα από την ιστοσελίδα του face book, πέμπτο έτος αρχιτεκτονικής οι φοιτητές διατυπώνουν και απαντούν σε απορίες συμφοιτητών τους. Τέλος ανταλλάσσει απόψεις και ιδέες με τον ξάδερφό της στο αντίστοιχο τμήμα της Θεσσαλονίκης ο οποίος είναι στο ίδιο εξάμηνο κι έχει τα ίδια μαθήματα με εκείνη.

Πεδία εφαρμογής της συγκεκριμένης πρακτικής τεχνομαθηματικών : 

Η δουλειά του κυρίου Νίκου επηρέασε την προσωπική του ζωή γιατί όταν ξεκίνησε ήταν τριάντα ετών και μαθήτευσε κοντά σε πάρα πολλούς μάστορες. Έτσι ταξίδεψε σε όλη την Ελλάδα και του ήταν δύσκολο να βλέπει συχνά την οικογένειά του. Τώρα η δουλειά του έχει σταθεροποιηθεί, ο ίδιος κατασκευάζει έπιπλα για τους πελάτες αλλά και για το σπίτι του όπως το σκρίνιο που μας έδειξε. Οι γνώσεις που έχει αποκομίσει η φοιτήτρια είναι χρήσιμες και εκτός πανεπιστημίου. Επειδή η σχολή της περιλαμβάνει αρκετά πεδία γνώσης τα οποία είναι χρήσιμα σε διαφορετικούς τομείς της ζωής της. Έχει μία συνεχή και αμφίδρομη σχέση με το περιβάλλον, δηλαδή δέχεται ερεθίσματα από αυτό από τα οποία εμπνέεται και παράγει νέες ιδέες. Επίσης ο χώρος της όπως και κάθε αρχιτέκτονα δομείται από μεγάλες οριζόντιες επιφάνειες για να σχεδιάσει και η ίδια διακατέχεται από τελειομανία, οργάνωση και ακρίβεια στο χώρο. Τέλος φτιάχνει έργα και για τον εαυτό της, ασχολείται με τη διακόσμηση, δηλαδή ζωγραφίζει μπουκάλια, πέτρες και μικρά διακοσμητικά έργα όπως σκαμπό και παραβάν.

Συμπεράσματα, Αναστοχασμός και Πιθανές Προτάσεις για Σχεδίαση Μάθησης: 

Μετά από την έρευνά μας και τη σύγκριση των δύο πρακτικών, καταλήξαμε σε κάποια συμπεράσματα. Ένα από αυτά είναι ότι οι δύο πρακτικές διαφέρουν ως προς την απόκτηση γνώσεων και δεξιοτήτων δηλαδή ο ξυλουργός δεν σπούδασε το επάγγελμά του αλλά μαθήτευσε κοντά σε μάστορες ενώ η φοιτήτρια σπουδάζει και παρακολουθεί θεωρητικά μαθήματα και εργαστήρια. Στη συνέχεια διαπιστώσαμε ότι υπάρχει διαφορά και στα εργαλεία που χρησιμοποιούν, ο μεν ξυλουργός χρησιμοποιεί ηλεκτρικά εργαλεία χειροκίνητα και μη, η δε φοιτήτρια απλά εργαλεία για σχεδίαση. Επιπλέον ο πρώτος δεν χρησιμοποιεί ψηφιακά μέσα αφού δεν ασχολείται με τη μαζική παραγωγή επίπλων, ενώ στη δεύτερη τα ψηφιακά μέσα παίζουν καθοριστικό ρόλο στη δουλειά της. Το περιβάλλον όμως έχει διαφοροποιήσει και τα ίδια τα άτομα. Δηλαδή ο κύριος Νίκος βασίζεται στην εμπειρία για την μεταποίηση ακατέργαστων υλικών και είναι πολύ οργανωτικός ενώ η Άννα βασίζεται στην έμπνευση, προσπαθεί οι ιδέες της να είναι καινοτόμες και είναι τελειομανής. Όλα αυτά τα επιμέρους συμπεράσματα μας βοήθησαν να καταλήξουμε στο ότι τόσο η άτυπη όσο και η τυπική μάθηση παίζουν σπουδαίο ρόλο στην εκπαίδευση. Ωστόσο θεωρούμε ότι η άτυπη μάθηση είναι αποτελεσματικότερη για τα παιδιά και κυρίως προσχολικής ηλικίας γιατί μέσω του παιχνιδιού έρχονται σε επαφή με το γνωστικό αντικείμενο με βιωματικό τρόπο και το αφομοιώνουν καλύτερα (εμπειρική- βιωματική μάθηση).

Συγκεκριμένα στην έρευνα που διεκπεραίωσαμε, διαπιστώσαμε ότι και οι δύο συνεντευξιαζόμενοι ασχολούνται με τις κατασκευές κάνοντας ο καθένας υπολογισμούς με διαφορετικό τρόπο και χρησιμοποιώντας διαφορετικά εργαλεία. Αντίστοιχα στο νηπιαγωγείο τα παιδιά κάνουν κατασκευές με πλαστελίνη, τουβλάκια-lego και χρησιμοποιώντας το οικοδομικό υλικό. Αρχικά τα παιδιά επιδίδονται σε κατασκευές κάνοντας κάποιες εκτιμήσεις και πειραματισμούς ώστε να είναι η κατασκευή τους σταθερή, συμμετρική και να μην γέρνει. Σε επόμενο στάδιο μπορούν να προβαίνουν και σε μετρήσεις των υλικών και των διαστάσεων, χρησιμοποιώντας ως πρότυπη μονάδα μέτρησης την παλάμη, τα δάχτυλά τους ή κάποιο άλλο αντικείμενο. Επιπλέον αφού εξοικειωθούν με τις μετρήσεις, μπορούν να χρησιμοποιήσουν ψηφιακά προγράμματα όπως το sketchup που χειριζόταν η φοιτήτρια, το kidspiration και το geogebra. Με το sketchup μπορούν να σχεδιάσουν τρισδιάστατες κατασκευές τις οποίες μπορούν να τις δουν από όλες τις όψεις, ενώ στα άλλα δύο προγράμματα μπορούν να κάνουν δισδιάστατες κατασκευές. Και στα τρία προγράμματα έχουν τη δυνατότητα και την ευελιξία να κάνουν αλλαγές και διορθώσεις.

Βιβλιογραφία: 

ltm.ece.uth.gr/e-courses/file.php/13/literacy_as_social_practice.pdf

ltm.ece.uth.gr/e-courses/file.php/13/anthropology_education.pdf

Παράρτημα : 

Δεν χρησιμοποιήσαμε κάποιο παράρτημα για την εργασία.